Bu detaya şaşıracaksınız: Şampiyon İspanya ve Edip Cansever

Nihat Özdal, “Futbol Yuvarlaktır” isimli kitabında antik çağlardan günümüze futbolun kültürel yansımalarına dikkat çekti. Özdal, yer çekimi kanunu futbol, şair Edip Cansever ve İspanya Ulusal Ekibi üzerinden anlattı.

Özdal’ın bahse bakışı şöyle:

“Futbol, insanın yeryüzünde var olma halini anlamak için metaforik bir taban sunar. Topun havada süzülüşü, futbolcuların yerden kesilip havaya yükselişleri, yerçekimiyle olan bu daima oyun, aslında bizim dünyadaki yerimizi ve bu yerin fizikî ve metafiziksel bağlarını sorgulamamızı sağlar.

Yerçekimi, varlığımızın hem bağlayıcısı hem de meydan okuyucumuzdur. Futboldaki bu temas, sırf fizikî bir meydan okuma değil, tıpkı vakitte insanın dünyadaki pozisyonunu, ona olan bağlılığını ve ondan kurtulma isteğini simgeler. Özcan Yüksek “futbol yerçekimine karşı oynanan bir oyundur” der.

YER ÇEKİMİNE DÖNÜŞ

Topun ağlara girişi üzere, ömür da belli anlarda yerçekiminin ötesine geçiş anları sunar; bu anlar, özgürlüğün ve hazzın doruklarıdır. Fakat her zıplayış sonunda yer çekimine dönüş, yeryüzüne olan bağımızı hatırlatır ve bizleri tekrar dünyanın gerçekleriyle yüzleştirir.

Maçları alandan yahut ekrandan izlerken topu takip ederiz, top Edip Cansever’in karanfili olur, içimize bir karanfil düşer üzere seyrederiz. Topun karanfil olduğu durum, paslaşmalar üzeredir, tekrar Cansever’in “Yerçekimli Karanfil”ine dönersek:

Sen karanfile eğilimlisin, alıp sana veriyorum işte Sen de bir diğerine veriyorsun daha hoş O oburu yok mu bir yanındakine veriyor Derken karanfil elden ele.

Bu elden ele karanfil İspanya’da birinci Alhambra bahçelerinde kendini gösterir, flamekonun da, tutkunun da, bir ülkenin de temsilidir.

Euro 2024’teki İspanya Ulusal Grubu formalarındaki karanfil yerçekimlidir.”

İspanya Ulusal Ekibi, Euro 2024 forma detay

EDİP CANSEVER KİMDİR

Edip Cansever, 8 Ağustos 1928’de doğdu. Cansever, 28 Mayıs 1986’da öldü.

Edip Cansever, İstanbul’da doğdu, ailesinin maddi zorlukları nedeniyle genç yaşta edebiyatla tanıştı.

İlk şiirlerini 1940’lı yıllarda yazmaya başladı ve kısa müddette edebiyat dünyasında dikkat çekmeye başladı. Üniversite eğitimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İdeoloji kısmında tamamladı.

Edip Cansever, şiirlerinde çoklukla kişisel ve toplumsal temalarla iç içe geçmiş bir lisan kullandı.

Onun şiiri, klasik ölçü ve kafiyeye bağlı kalmaktan çok, hür ölçü ve yenilikçi bir lisan ile şekillendi. Modernist bir anlayışla yazdığı şiirlerinde, insanın yalnızlığı, toplumsal yabancılaşma, varoluşsal dertler ve ferdî arayış üzere kozmik temaları işledi.

Cansever’in şiirlerinde ekseriyetle günlük ömrün sıradanlığı ve içsel çatışmalar bir ortada bulundu. Bu özellik, onu çağdaş Türk şiirinin değerli bir ismi yaptı. İzlenimci bir bakış açısıyla yazdığı şiirlerde, dış dünyaya dair müşahedeler ve içsel ruh hallerini ustalıkla harmanladı.

BAŞLICA YAPITLARI

Edip Cansever’in en bilinen şiir kitapları ve edebi yapıtları ortasında şunlar yer almaktadır:

“İkilik” (1954): Cansever’in birinci şiir kitabıdır. Kitap, çağdaş şiir anlayışına uygun bir biçimde yazılmıştır ve Cansever’in şair kimliğini edebiyat dünyasına tanıttığı kıymetli bir yapıttır.

“Yerçekimli Karanfil” (1961): Bu eser, Cansever’in en değerli şiir kitaplarından biri olup, şairin ferdî varoluş problemlerine ve insanın içsel dünyasına dair derin sorgulamalar içerir.

“Ben Ruhi Bey Nasılım” (1961): Edip Cansever’in tahminen de en çok okunan ve en çok sevilen yapıtlarından biri olarak öne çıkar. Kitap, şairin toplumsal manadaki yalnızlık ve yabancılaşma üzerine yaptığı derin tespitlerle dikkat çeker.

“Tragedya” (1968): Toplumsal ve kişisel manada bir kriz ve çıkmaz yaşayan insanın durumunu husus alan bu eser, Cansever’in lisanının ne derece çağdaşlaştığını ve şiirsel manada ne kadar derinleştiğini gösterir.

“Erdem” (1975): Bu şiir kitabı, şairin insanın içsel gayretine dair daha ağır ve felsefi bir bakış açısı sunduğu değerli bir çalışmadır.

“Beni Benim Üzere Sev” (1983): Şiirsel manada olgunluk periyodu yapıtlarından biridir ve varoluşsal sorular ile birlikte insanın dünyaya ve kendine karşı duyduğu yabancılaşma üzerine derinlemesine bir sorgulama içerir.

ŞİİRİN TEMALARI

Edip Cansever’in şiirlerinde sıklıkla işlediği temalar şunlardır:

Yalnızlık ve Yabancılaşma: Cansever’in şiirlerinde, çağdaş toplumda bireylerin yaşadığı yalnızlık ve toplumdan yabancılaşma temasına sıkça rastlanır. Bu, bilhassa “Ben Ruhi Bey Nasılım” isimli yapıtında kendini güçlü bir formda gösterir.

Varoluşsal Sorgulamalar: İnsan tabiatı ve varoluşsal krizler üzerine ağır bir felsefi sorgulama vardır. Şair, insanın mana arayışını ve içsel çıkmazlarını şiirlerinde derinlemesine ele almıştır.
Toplumsal Tenkitler: Cansever’in şiirlerinde, periyodun toplumsal problemleri ve insanın toplumsal yapılarla olan çatışmaları da bariz bir yer fiyat. Toplumun bireyi nasıl şekillendirdiği ve bireyin bu toplumla olan uğraşı değerli bir alt metin oluşturur.

Aşk ve Bağlar: Edip Cansever’in şiirlerinde aşk bazen romantik bir his, bazen ise bir çatışma ve varoluşsal bir problem olarak ele alınır.

Edip Cansever, bilhassa çağdaş Türk şiirinin şekillenmesinde değerli bir rol oynamıştır. Onun şiirleri, klâsik şiir anlayışından farklı olarak, daha soyut ve mana derinliği taşıyan bir lisan geliştirmiştir. Bu manada, Cansever Türk şiirinin yenilikçi seslerinden biri olarak kabul edilir. Ayrıyeten, şiirin sonlarını zorlayarak, şiiri günlük lisanın dışına taşıyan bir yaklaşım benimsemiştir.

Cansever, bir şiirinde “şiir sırf şiir değildir” dercesine, şiirle birlikte bir dünya görüşü sunmuş ve hayatın en derin problemlerine dair şiirsel tahliller aramıştır.