İngiltere’de Amazon’a terör kıskacı

Her akın sonrası sert bir müdahale daveti geliyor; Southport katili Axel Rudakubana hadisesi da bir istisna değil. Uzmanlar Amazon’un harekete geçmesi gerektiği konusunda ısrarcı

Terör hücumlarının neden engellenemediğini araştıran isimli tabip Dame Heather Hallett, eczaneden aspirin almaktansa bir pazar yerinden bomba gereçleri satın almanın daha kolay olduğunu vurguladı. Bu açıklama, 7 Temmuz 2011 tarihinde Londra ulaşım ağına düzenlenen terör akınlarında 52 kişinin hayatını kaybetmesinden altı yıl sonra geldi.

Hallett, saldırganların ölümcül aygıtlarının ana unsurlarını dükkanlardan ne kadar kolay satın aldıklarını yorumluyordu.

Yaklaşık 15 yıl sonra, siyasetçiler Southport ataklarının akabinde misal telaşları taşıyor: Axel Rudakubana’nın geçen Temmuz ayında üç genç kızı öldürmek için kullandığı bıçağı Amazon’dan satın alabilmesinin ne kadar kolay olduğu konusu da lisana getiriliyor. 2022’de Amazon’dan ölümcül bir zehir için gerekli materyalleri satın alabildi.

Bu, tehdidin evrimleştiğini kanıtlıyor. Hatta bu pazar yeri artık gerçek dünyada değil, tek bir tıklamayla eser satın almayı her zamankinden daha kolay hale getiren Amazon üzere sitelerde 7 gün 24 saat çevrimiçi.

Southport, terörist adaylarının ziyanlı unsurlar yahut hücumlar için silah satın alırken tespit edilmekten kaçındıkları bir dizi hücumun son örneği…

2017’de Manchester Arena’da düzenlediği intihar hücumunda 22 kişiyi öldüren Salman Abedi, Şeytanın Annesi olarak bilinen kendi yaptığı bomba için muhtaçlığı olan pek çok malzemeyi Amazon’dan satın aldı.

O yıl, Iraklı genç bir sığınmacı olan Ahmed Hassan, Batı Londra’daki Parsons Green metrosunda patlattığı bir bomba yapmıştı; bu bombayı Amazon’dan satın aldığı gereçlerle yapmıştı…

Kasım 2021’de Emad Al Swealmeen, Liverpool Bayan Hastanesi’nin dışında kendini havaya uçurdu. Materyalleri satın almak için bir dizi çevrimiçi perakendeci kullanmıştı.

İki yıl sonra, 2023’te, çok sağcı Vaughn Dolphin, Amazon’u kullanarak bomba üretiminde kullanılan üç kıymetli bileşenden ikisini satın aldıktan sonra sonra terörizm hatalarından mahpusa atıldı.

Her olay Amazon ve başka çevrimiçi perakendecilerin daha uygun denetimler yapması istikametindeki davetlerle sonuçlandı. Her hadise, algoritmalar da dahil olmak üzere gelişmiş teknolojinin, birlikte ele alındığında berbat niyetli olabilecek ferdî süreçleri neden tespit edip gereken takibi yapmadığı konusunda soruları gündeme getirdi.

Amazon İngiltere uzun vakittir sadece İngiliz maddelerine uyan eserleri sattığını ve soruşturmalara yardımcı olmak için polis ve kolluk kuvvetleriyle yakın bir biçimde çalıştığını sav ediyor.

Sitesinde bomba imal materyalleri de dahil olmak üzere uzun bir yasaklı eser listesi bulunuyor ve sadece kimi diğer eserlerde, düşük konsantrasyonlarda satıyor.

Ancak uzmanlar, terörist olmak isteyenlerin ziyanlı unsurlara dönüştürülebilen günahsız eserler satın alarak siteyi kullanmaya devam ettiğini belirtiyor.

İngiliz Hükümeti terör gözlemcisi Jonathan Hall KC mevzu hakkında şunları söylüyor:

“Bunu yapabilirler. Lakin artık yapay zeka, satın alınan tehlikeli eserlerin satın alınma hareketlerini yakından izliyor ve makus niyetli aktiviteleri tespit ediyor. Bu, bir bomba yapma yahut zehir üretme isteğini gösterecek çok sayıda modüllü satın alma sürecini bir ortaya getirme mümkünlüğünü hür bırakıyor. Bunu durdurmamız gerek. Tek tek bileşenleri işaretlemek çok fazla yanlış ihbar üretecektir. Lakin her şeyi bir ortaya getiren ve bir dizi satın alma sürecinin zehir üretimine dair gerçek bir risk oluşturduğu sonucuna varan bir çeşit yapay zeka sistemine sahip olmak – bu, yetkililere bildirmek için makul bir tetikleyici üzere görünüyor”

Eski güvenlik bakanı Lord West of Spithead mevzu hakkında şunları söylüyor:

“ Belirli başlı eserleri satın almak isteyen olduğunda bir ikaz sisteminin devreye girmesi gerkeiyor. Amazon’un buna dikkatlice yaklaşması ve siteden alınan eserlerin takibini yapması gerekiyor”

Amazon, tüm eserlerin uygun bir formda sunulması için web sitesini gözden geçirme kelamı verdi.

Ertesi yıl, Manchester ve Parsons Green de dahil olmak üzere akınları inceleyen parlamentonun istihbarat ve güvenlik komitesi, gereçlerin satın alımlarını düzenleme ve raporlama sistemlerinin şimdiki olmadığının “yıkıcı bir etkiyle” ortada olduğunu söyledi.

Yasaklı unsurlar listesine yeni kimyasallar eklenerek yasa sıkılaştırıldı. Ayrıyeten, öteki işletmeler üzere çevrimiçi pazar yerlerinin de kuşkulu faaliyetlerin raporlanmasını gerektiren eserlerin satışına ait kurallar kapsamında olduğu açıkça belirtildi.

Geçtiğimiz yıl, Manchester bomba soruşturmasının tavsiyelerinin akabinde hükümet, patlayıcılar için kullanılabilen zehir ve kimyasallar üzerindeki denetimleri daha da sıkılaştırdı.

Buna karşın, kalıp tekrar ediyor. Merseyside polisi, Axel Rudakubana’nın 2022’de zehir için temel bileşenleri satın almak için Amazon’u kullandığını ve daha sonra 18 yaşından küçük olmasına karşın bir bıçak satın aldığını ortaya çıkardı.

Ham hususlar Ocak 2022’de “Al Rud” ismiyle satın alındı. Rudakubana’nın kendi adresini ve öbür eserler için farklı isimler yahut ödeme formülleri kullanıp kullanmadığı ise açıklanmadı.

Bu durum Amazon’un kurucusu Jeff Bezos için istikrar ve kontroller konusunda önemli sorular ortaya çıkarıyor: Amazon, unsurları işaretleme konusunda gelişme kaydettiğini söyleyebilir. Fakat 2017’deki ikazlara ve öbür tüm olaylara karşın, Rudakubana’nın işlediği cürüm nasıl meydana geldi…

Jeff Bezos’tan bu ve gibisi soruların cevapları bekleniyor.

Çeviri