Ankara Bildirisi imzalandı

Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan ortasında düzenlenen ikinci üçlü sistem toplantısının sonunda ortak Ankara Bildirisi açıklandı.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Özbekistan Dışişleri Bakanı Bahtiyar Saidov, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov’un katılımıyla Ankara’da JW Marriott Ankara Otel’de düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Dışişleri, Ticaret, İktisat ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Toplantısı’nın akabinde Ortak Bildiri yayımlandı.

Bildiri metninde, iştirakçi bakanlar ve toplantının ayrıntılarına ait bilgilere yer verilerek, Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan ortasındaki “güçlü stratejik ortaklığın”, “karşılıklı saygı”, “güven”, “ortak çıkar” ve “tarihi kültürel bağlar temelinde” formlandığı vurgulandı.

Ülkelerin, birbirinin egemenliği, toprak bütünlüğü ve sonlarının dokunulmazlığına kesin takviyesinin teyit edildiği aktarılan bildiride, Birleşmiş Milletler (BM) Kaidesi ve milletlerarası hukukun kozmik kabul edilen prensip ve normlarına bağlı kalındığı kaydedildi.

Bildiride, ticaret, yatırım, sanayi, güç, ulaştırma ve lojistik, dijitallik ve bağlantı alanlarında ortak projelerin geliştirilmesi ve teşvik edilmesinin artan kıymeti kabul edilirken, 2 Ağustos 2022’de Özbekistan’ın başşehri Taşkent’te yapılan birinci toplantının sonuçlarının, bu alanlardaki alakaların daha da derinleşmesine katkı sağlamasının memnuniyetle karşılandığına yer verildi.

Üç ülkenin hudutlarından geçen Orta Koridor’un ehemmiyetinin yinelendiği bildiride, kelam konusu koridorun Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan’ın transit potansiyelinin artmasındaki rolüne dikkat çekildi.

AVRUPA KAFKASYA ASYA ULAŞTIRMA KORİDORU’NUN DEĞERİNE VURGU YAPILDI

Bildiride, Avrupa Kafkasya Asya Ulaştırma Koridoru’nun (TRACECA) güçlendirilmesi, faaliyetlerinin aktifliği ve verimliliğini artırma yollarının kıymetlendirilmesi gerektiği ve mevcut koşullarda sistemlerin tam aktifliğinin korunmasının kıymetine işaret edildi.

Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan’ın, “yüksek transit potansiyelinden” en güzel halde yararlanmak hedefiyle TRACECA’da dahil olmak üzere milletlerarası ulaşım koridorlarının geliştirilmesine yönelik kelam konusu ülkeler ortasındaki mevcut işbirliğinin daha da güçlendirilmesine vurgu yapılan bildiride, üç ülke ortasındaki mevcut üçlü işbirliği formatının, ortak amaçları güçlendirmeye ve karşılıklı yarara dayalı bağlantıları sağlamlaştırmaya yönelik olduğu kaydedildi.

BAĞLANTI PROJELERİNİN İLERLETİLMESİNE DESTEK

Bildiride, bölgesel ve milletlerarası ortak çıkar ve öncelik bahislerinde işbirliğini artırma kararlılığı yinelenerek, devletlerin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü zedeleyecek her türlü teşebbüse karşı ortak hareketlere yönelik takviyeler vurgulandı.

Uluslararası hudutlar içerisinde üç ülkenin, birbirlerinin toprak bütünlüğüne hürmet duyduğuna işaret edilen bildiride, iktisat, ticaret, yatırım ve transit nakliyecilik alanlarında işbirliğinin tam potansiyelini uygulamak için ortak eforları sürdürme kararlılığı söz edildi.

ORTA KORİDOR’UN KAPASİTESİNİN ARTIRILMASI VURGUSU

Bildiride, bu işbirliğinin bölgesel refahı teşvik etmede kritik rol oynadığının altı çizilerek, Orta Koridor boyunca, ulaşım altyapısının geliştirilmesi, dijitalleşmenin teşvik edilmesi ve ticaret akışlarının kolaylaştırılması konusundaki ortak iradenin, öteki ilgili bölgesel ulaşım teşebbüsleriyle ahenk içinde, daha geniş temas gündemi çerçevesinde olduğu belirtildi.

Orta Koridor’un kapasitesini ve rekabetçiliğini artırmak gayesiyle, bilhassa “ulaşım”, “sınır geçişleri” ve “gümrük süreçlerinin dijitalleşmesi” konusunda yeni altyapı projelerinin geliştirilmesinin kıymetine değinilen bildiride, bu maksatla Bakü Memleketler arası Deniz Ticaret Limanı ve Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu üzere irtibat projelerinin ilerletilmesine dayanağın tam olduğu kaydedildi.

Ana lojistik merkezleri, taşıyıcıları ve istasyonları ortasında işbirliğini artırma maksadıyla Haziran 2024’te kurulan Lojistik Merkezler ve Kargo Taşıyıcıları Birliği’ne duyulan inancın teyit edildiği bildiride, bu birliğin ulaşım altyapısının gelişimine, kamu ve özel kuruluş paydaşlığıyla yatırım çekilmesine, süratli, tertipli ve az maliyetli nakliye ulaşımı için tahlil bulmaya katkı sağladığı belirtildi.

Bildiride, Türk devletlerinin ulaşım kapasitesini ve uygulamalı işbirliğiyle özel ulaşım kesimini geliştirmek için Mart 2024’de Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Ulaştırma Dernekleri Liderleri toplantı düzeneğinin kurulduğu kaydedilerek, böylelikle bağlantısallık alanında daha ileri bir işbirliği sağlanabileceği bildirildi.

Bildiride, Hareket Planı’nın kabul edilmesinden duyulan memnuniyet söz edilerek, planın ulaştırma alanında işbirliğini geliştirmeyi, bölgesel bağlantısallığı ve sürdürülebilir ulaşım sistemlerinin güçlendirilmesini amaçladığı vurgulandı.

KARABAĞ VE DOĞU ZENGEZUR BÖLGESİNDE YİNE İNŞA VE ISLAH EFORLARINA KATKI

Taraflar, Türk Devletleri Teşkilatı ülkeleri ortasında nakliyat evraklarının dijitalleştirilmesi için eCMR sisteminin uygulanması konusunda BM Avrupa Ekonomik Komitesi (BMAEK) nezdinde başlatılan çalışmalardan duydukları memnuniyeti lisana getirdi.

Taşımacılık faaliyetlerinin dijitalleştirilmesinde e-İzin sisteminin yararlarını ve kağıt müsaadelerin kaybolması yahut berbata kullanılmasından kaynaklanabilecek zorlukların ortadan kaldırılmasını kabul eden taraflar, Türkiye-Azerbaycan ve Türkiye-Özbekistan ortasında test rejiminde çalışan e-İzin sisteminin uygulanmasını memnuniyetle karşıladı.

Taraflar, Özbekistan’ın yüklerinin Orta Koridor üzerinden taşınmasını kolaylaştırmak için gerekli yardımı sağlamaya hazır olduklarını tabir etti.

Öte yandan bildiride, bölgesel ulaşım, irtibat ve altyapının geliştirilmesi konusunda işbirliği yapılması ve demiryolları, karayolları, lojistik merkezleri ve havaalanlarının tasarımı, inşası ve işletilmesi bahislerinde tecrübe alışverişinde bulunulması konusunda mutabık kalındı.

KARABAĞ VE DOĞU ZENGEZUR’A YATIRIM

Taraflar, işgalden kurtarılan Karabağ ve Doğu Zengezur bölgelerinde altyapı, çağdaş kamu hizmetleri ve akıllı kent tahlillerine yatırım yaparak Azerbaycan’ın insani mayın temizleme dahil olmak üzere tekrar inşa ve ıslah gayretlerine katkıda bulunmanın ve böylelikle ülke içinde yerinden edilmiş bireylerin inançlı ve onurlu bir halde geri dönüşünü kolaylaştırmanın kıymetini yineledi.

Bu doğrultuda taraflar, Azerbaycan’ın Karabağ ve Doğu Zengezur ekonomik bölgelerinde yatırım projelerinin gerçekleştirilmesine olan ilgisini lisana getirdi.

TDT çatısı altında devam eden ilişki işbirliğinden duydukları memnuniyeti teyit eden taraflar, çok taraflı işbirliği için sağlam bir yasal çerçeve oluşturan dört evrakın imzalanmasını ve uygulanmasını memnuniyetle karşıladı.

TDT BÜNYESİNDE ANLAŞMALAR

Taraflar, TDT bünyesinde ticari ve ekonomik işbirliğini güçlendiren yasal altyapının daha da geliştirilmesi hedefiyle “Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletleri Hükümetleri Ortasında Kolaylaştırılmış Gümrük Koridoru Kurulmasına Ait Anlaşma”, “Türk Devletleri Teşkilatı Ticaretin Kolaylaştırılması Strateji Belgesi” ve “Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletleri Hükümetleri Ortasında Dijital İktisat İştirak Anlaşması” dokümanlarının imzalanmasından duydukları memnuniyeti lisana getirdi.

Mevcut Karma Ekonomik Komite düzeneklerinin başta ticari ve ekonomik bağlantılar olmak üzere, birçok alanda işbirliğinin geliştirilmesine sağladığı katkının altını çizen taraflar, sistemli toplantıların yararlarını yineledi.

Taraflar, TDT tarafından 18 Mayıs 2024’te kurulan Türk Yatırım Fonu’nun tam olarak faaliyete geçmesinin, sanayi üretimi, ulaştırma, tarım, dijital teknolojiler ve turizm üzere karşılıklı ilgi alanlarındaki ticaret, altyapı ve kalkınma projelerini kıymetli ölçüde artıracağına olan inançlarını vurguladı.

EKONOMİ, TİCARET VE YATIRIM MÜNASEBETLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Bildiride, inşaat, ihale ve ilgili mevzularda işbirliğinin güçlendirilmesi için gerekli adımların atılması konusunda kararlılık lisana getirilerek, ticaret, sanayi ve ekonomik ilgilerin değerine işaret edildi.

Ayrıca bildiride, özel kesimler ortasında karşılıklı yatırımın teşvik edilmesi, iş insanları, ticaret ve sanayi odaları, iş dernekleri ortasında direkt bağlantının genişletilmesi ve daha geniş kapsamlı ithalat ve ihracat fırsatlarının keşfedilmesine hazır olunduğu söz edildi.

Tedarik zincirinin tarafları ve iş temsilcileri ortasında ilişkinin güçlendirilmesinin kıymetinin vurgulandığı bildiride, kurumlar ortası uyumun geliştirilmesi ve daha kapsamlı bağlantısallık çerçevesinde yabancı ticaret süreçlerinin kolaylaştırılmasının altı çizildi.

Bildiride, 11 Kasım 2022’de Semerkant’ta düzenlenen 9. TDT Tepesinde kabul edilen TDT Ticaretin Kolaylaştırılması Stratejik Belgesi’yle tıpkı doğrultuda ticaretin ivme kazanmasına yönelik adımlar atılmasının değeri vurgulanarak, TDT Ticareti Kolaylaştırma Komitesi’nin 2025 Hareket Planı’nın memnuniyetle karşılandığı kaydedildi.

SANAYİ, TARIM, İNOVASYON VE DİJİTALLEŞME ALANLARINDA İŞBİRLİĞİNİN ÖNEMİ

Bildiride, sanayi, inovasyon ve dijital kalkınma, dijital ticaret ve gümrük süreçlerinin dijitalleşmesi alanlarında uygulamalı işbirliğini derinleştirme tarafındaki kararlılık vurgulandı.

Gıda güvenliği, tarım, besin sürece ve ilgili araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde teknik işbirliğinin güçlendirilmesinin ehemmiyetine dikkat çekilen bildiride, sürdürülebilir ve güçlü tarım kıymet zincirlerine muhtaçlık duyulduğu söz edildi.

Bildiride, bilhassa bölgesel güç güvenliğini güçlendirmek için yenilenebilir güçlere odaklanılarak, bu alanda daha geniş işbirliği olasılıklarını görüşmek için duyulan kararlılık lisana getirildi.

Ayrıca bildiride, bilhassa Sıfır Atık teşebbüsü, tekrar ağaçlandırma ve BM Genel Konseyi’nin Aral Gölü bölgesinin ekolojik inovasyon ve teknoloji bölgesi olarak ilan ettiği özel kararının uygulanmasının teşviki yoluyla etraf, iklim değişikliği ve kentleşme alanlarında bilgi ve deneyim paylaşımı ve işbirliğinin güçlendirilmesi kabul edildi.

Bildiride, mayın temizleme ve sürdürülebilir tekrar inşa dahil, bilhassa Azerbaycan’ın Karabağ ve Doğu Zengezur bölgelerinde çevresel güzelleştirme muhtaçlığı bulunduğu kaydedildi.

AZERBAYCAN’DA DÜZENLENECEK COP29’A DESTEK

Bildiride, Azerbaycan’ın düzenleyeceği BM İklim Değişikliği Taraflar Konferansı (COP29) memnuniyetle karşılanarak, Azerbaycan’ın konferans başkanlığına verilen güçlü dayanak vurgulandı.

İklim çalışmalarını sürdürülebilir kalkınmayla uyumlu hale getirmeyi amaçlayan COP29’un Aksiyon Gündemi’nin kapsamlı teşebbüsleriyle uyumlu olunacağı kaydedilerek, TDT İklim, İnovasyon, Yeşil İktisat ve Ticaret Paydaşlığı ile TDT İklime Dirençli Köyler Forumu’nun kurulması için bildiriler imzalanması, TDT çerçevesinde inşa edilen COP29 bölgesel mirası takdirle karşılandı.

Bildiride, Azerbaycan’ın, “Daha Güçlü CICA, bağlantısallık, dijitalleşme ve Asya’da sürdürülebilir büyüme” temasıyla Asya’da İşbirliği ve İtimat Artırıcı Tedbirler Konferansı (CICA) devir başkanlığı koltuğuna oturması memnuniyetle karşılanarak, ortak çıkar teşebbüslerini de içeren periyot başkanlığı önceliklerinin uygulanmasına katkıda bulunulmaya hazır olunduğu belirtildi.

TRANS-AFGAN DEMİRYOLU PROJESİ’NİN DEĞERİNE İŞARET EDİLDİ

Orta Asya’da güvenliğin sağlanması ve memleketler arası toplumun Afgan halkına kesintisiz insani yardımları sağlaması uğraşlarının devam ettirilmesinde Afganistan’daki kalıcı barış, istikrar, refah, güvenlik ve sosyoekonomik gelişimin değerli etken olduğuna dikkat çekilen bildiride, 6 Kasım 2024’te Bişkek’te düzenlenen TDT Devlet Liderleri Kurulu 11. Tepesi’ndeki bildiriyle uyumlu olarak kurulan TDT Afganistan Çalışma Kümesi’nin çıktılarının, TDT üye devletlerinin Afganistan konusundaki ortak yaklaşım hazırlığına katkıda bulunacağına güvenildiği teyit edildi.

Bildiride, bölgeler ortası ulaşım ve ekonomik bağlantısallığı güçlendirecek, ticari akışı artıracak ve bölgeler ortasında ekonomik alakalar için yeni fırsatlar oluşturacak Trans-Afgan Demiryolu Projesi’nin kıymetinin altı çizildi.

İKİ DEVLETLİ TAHLİL ÇAĞRISI

Gazze’de tüm hücumlar ve vahşetin bitmesi ile Filistinlilerin insani yardıma manisiz erişimini sağlamak için tüm tarafları, kendisine sıkıca uymaya çağıran ateşkesin duyurulmasının memnuniyetle karşılandığı bildiride, başşehri Doğu Kudüs olan ve 1967 hudutlarına dayanan, bağımsız, hâkim ve coğrafik bütünlüğü haiz Filistin Devletini içeren iki devletli tahlil temelinde, İsrail-Filistin çatışmasına adil ve kalıcı tahlil davetinde bulunuldu.

Bildiride, BM Genel Heyetinin 10 Mayıs 2024 tarihli Filistin Devleti’nin BM üyeliğine uygun olduğunu ve bu nedenle kabul edilebileceğini ilan eden karar tasarısı memnuniyetle karşılandı.

Küresel ve bölgesel istikrar, barış ve refah amaçları doğrultusunda birlikte hareket etme konusunda mutabakata varılan bildiride, BM ve ajansları, TDT, CICA, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) üzere milletlerarası kuruluşlar ve çok taraflı platformlarda ortak çıkar sıkıntılarında eşgüdümlü olunması kararı alındı.

Bildiride, tarafların, milletlerarası kuruluşlarda, kendi kabiliyetleri dahilinde, karar taslakları, teşebbüsleri ve adaylıklarına müşterek dayanak sağlanması konusunda mutabakata varıldı.

Azerbaycan ve Özbek taraflarının, toplantıyı organize eden Türk tarafına minnettarlığını söz ettiği bildiride, 3. Üçlü Toplantı’nın tarafların kabul ettiği bir tarihte Azerbaycan’da düzenlenmesine karar verildi.