Türkiye ekonomisinin röntgeni: Nüfusun yüzde 90’ının parasına bakın ne olmuş

Dünya Eşitsizlik Laboratuvarı (World Inequality Lab) tarafından sürdürülen Dünya Eşitsizlik Veritabanı’nın (WID.world), derlediği bilgiler 1995-2023 yılları ortasında gelir dağılımında büyüyen eşitsizliği ortaya koydu.

Yukarıdaki grafikte 1995-2023 yılları ortasında, en yüksek gelire sahip nüfusun yüzde 10’u, ortadaki yüzde 40’ı ve en altta gelirden en az hissesi alan yüzde 50’nin yıllara nazaran değişimi gösteriliyor.

WID.World’de yer alan datalara nazaran gelir dağılımı; 2002’den 2007’ye kadar orta gelir seviyesinde olan nüfusun yüzde 40’ı ile gelirden en az hissesi alan nüfusun yüzde 50’si lehine değişiyor. 2002-2007 yılları ortasında bu gelir kümelerinin toplam gelirden aldıkları hisse, sırasıyla yüzde 4.1 ve yüzde 2.7 oranında artıyor.

2007’DEN SONRA GELİR DAĞILIMINDA BOZULMA BAŞLADI

2007’den sonra nüfusun yüzde 10’u olan yüksek gelir kümesinin toplam gelirden aldığı hisse, nüfusun yüzde 50’sinin üstüne çıkıyor. Orta gelir kümesi olarak belirtilen yüzde 40 ve en düşük gelir kümesindeki yüzde 50’nin geliri 2007 sonrası düşüş göstermeye başlıyor.

Asıl dramatik değişim 2021 yılından sonra yaşanıyor. En yüksek gelire sahip yüzde 10’luk nüfusun hissesi süratle yüzde 56.7’ye yükselirken, orta ve düşük gelirli vatandaşların hissesi çakılıyor. 2007-2023 ortasında yüksek geliri olan yüzde 10’luk nüfusun toplam gelirden aldığı hisse 7.7 puan yükselirken, orta gelir seviyesindeki yüzde 40’ın hissesi 5 puan, düşük gelirli yüzde 50’nin hissesi 2.7 puan düşüyor. 2023 yılına gelindiğinde, çabucak hemen 2002’deki dağılıma geri dönülüyor.

NÜFUSUN YÜZDE 90’ININ VARLIĞI YÜKSEK GELİR DURUMUNA TRANSFER OLDU

2007’de başlayan ve 2021’den sonra hızlanan gelir dağılımındaki bozulma 2023 yılında devam ediyor ve ekonomistler 2024 yılında da devam ettiğini öngörüyor. Türkiye nüfusunun yüzde 90’ından yüzde 10’una yanlışsız çok trajik bir gelir ve varlık transferi yaşandığı datalara yansıyor.

WID.World’de bilgi tabanında detaylı döküm bulunmuyor. Lakin uzmanlar, orta gelire sahip yüzde 40’ın içindeki dağılımın da büyük ölçüde bozulduğu görüşünde…

ORTA GELİR KÜMESİNDEKİ ERİME

Yüzde 40 oranı ile tanım edilen orta sınıf içinde alttaki yüzde 30, en düşün gelirli yüzde 50’ye yaklaşırken, en üstteki yüzde 10’un geliri en âlâ ihtimalle sabit kaldı.

Başka bir deyişle 2021’den sonra orta sınıfın küçük bir kısmı “kafasını suyun üstünde tutabilirken”, büyük kısmı fakirleşti. Yani gelir piramidinin tabanı genişledi, zirvesi düzgünce sivrildi.

Orta sınıf bilhassa 2007-2021 devrinde varlıklarını gayrı menkul ve dövizde tutarak, emek gelirlerindeki kaybı telafi etmeye çalışıyordu. Enflsyon ve vergilerdeki çok artış, kamu hizmetlerinin özelleştirilmesi ve fiyatlardaki gerçek kayıp artık telafi edilemiyor.