Yoğun uçuş rotaları felakete neden olabilir

Bir roket enkazının ağır bir uçuş güzergahına düşme ihtimalinin 4’te bir olduğu yeni bir araştırmada bulundu.

Bu uzay çöplerinden rastgele birinin sahiden bir uçağa çarpma ihtimali çok düşük. Fakat ağır uçuş rotalarına düşerek uçakların taraf değiştirmesine ve başka aksaklıklara neden olmaları, yüksek ve giderek artan bir ihtimal.

Araştırmacılar, 20 tonluk bir roket modülünün 2022’de Avrupa’nın güneyine düşmesiyle hava alanının kapatıldığı olayı örnek gösteriyor.

Uçuşlar ve fırlatılan roketler her yıl artıyor. Geçen sene 258 roket muvaffakiyetle fırlatıldı, roketlerin denetimsiz bir biçimde atmosfere tekrar giriş yaptığı 120 olayla rekor sayıya ulaşıldı ve yörüngede hâlâ en az 2 bin 300 roket gövdesi var.

Makalenin müellifleri bunun, ikisinin birbiriyle etkileşime girme tehlikesini artırdığına dair uyarıyor ve uzay sanayisinin halkı inançta tutmak için gereğince gayret göstermediğini, bunun yerine bu riski havayollarına yüklediğini söylüyor.

Araştırmacılar, her yıl bir roketin uçakla çarpışma ihtimalinin 430 binde bir olduğunu söz ediyor. Lakin bu türlü bir felaketin gerçekleşme ihtimali varsa bile, yetkililerin bu riski göze almak ya da hava alanlarını kapatmak ortasında karar vermesi gerekiyor ki bunların ikisi de ülkü değil.

British Columbia Üniversitesi’nden başyazar Ewan Wright, “SpaceX’e ilişkin Starship’in fırlatıldıktan kısa müddet sonra patlaması, hava alanını ansızın kapatmak zorunda kalmanın zorluklarını gösterdi” diyor:

“Yetkililer uçaklar için bir ‘uzak durma’ bölgesi oluşturdu ve araçların birden fazla geri dönmek ya da uçuş rotalarını değiştirmek zorunda kaldı. Ve bu, roket enkazının nereye düşebileceğine dair âlâ bir bilgiye sahip olduğumuz bir durumdu; yörüngeden atmosfere denetimsiz bir halde tekrar giren enkaz için durum bu türlü değil.”

Araştırmacılar, uzay sanayisinin bu riske karşı harekete geçerek roketlerinin denetimli bir biçimde geri dönecek ve okyanusa inançlı bir biçimde düşecek formda inşa edildiğinden emin olması gerektiğini söylüyor. Lakin bunun için ülkelerin bir ortaya gelmesi ve uzay ajanslarıyla özel şirketlerin bu riski üstlenmesi gerektiği ihtarında bulunuyorlar.

Bulguları açıklayan “Airspace closures due to reentering space objects” (Uzay cisimlerinin yine atmosfere girmesi nedeniyle hava alanının kapanması) başlıklı makale, hakemli mecmua Scientific Reports’ta yayımlandı.