Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Uçum: Kimi soruşturmalar eksik olabilir

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, X hesabından, “Hukuk Notları (1)” başlıklı bir yazı kaleme aldı.

“Küresel ve bölgesel egemenlik savaşlarının yalnızca fiili güce dayandığı günümüzde, hukuk tartışmaları da gerçekçi olmak zorunda. Kozmik hukuk, milletlerarası insan hakları sistemi üzere kavramlara ait ezberler bozuldu, illüzyonlar dağıldı, olgusal gerçekliğin acımasızlığı açığa çıktı” diyen Uçum’un yazısı şöyle:

Evrensel hukuk kavramının batıcı manası ve içeriği insanlık için güvenilmezdir. Yerelden bağımsız bir kozmik olmaz, bu mahallî de yalnızca batı olamaz. Batının deneyiminden ve yerelliğinden ibaret bir kozmik hukuk tarifini kabul etmek mümkün değil. O evrensel(!) içinde, batıdan öteki bir lokal yoksa kozmik de yoktur.

Gerçek üniversal hukuk tüm insanlığın birikiminden oluşan bir hukuk müktesebatı olabilir. Hukuk ve paha bağı, hukukî kıymet üzere konuların hayli tartışmalı olduğunu gözardı etmeden bütün insanlığa ilişkin prensip, bedel ve norm bütünlüğünü üniversal hukuk olarak varsayabiliriz. Fakat bu yeni üniversal batıya ve batıcılığa indirgenemez.

EVRENSEL HUKUK-MİLLİ YARGI

Bir ulusal yargının kozmik hukukun kabullerini dikkate almasının sonu kendi ulusal müspet hukuk sistemidir. Üniversal hukuk ne direkt referans alınabilir ne de direkt uygulanabilir. Genel kabul görmüş kurallar sırf bir ülkenin iç hukuk tertibine norm olarak işlendiğinde ulusal yargıyı bağlar.

Ayrıca bir ulusal (milli) yargının, bağlı olduğu olumlu hukukunu bir hukuk anlayışıyla uygulaması gereken hallerde, hukuk bakışını tüm insanlığa ilişkin üniversal hukuk müktesebatıyla uyumlu kılması savunulabilir. Ama bu durum ulusal (milli) hukuk olgusunu ortadan kaldırmaz, demokrasiyi benimsemiş ülkelerin ulusal hukuk sistemlerinde zati olması gereken üniversal hukuk ögesini görünür kılar.

“AVRUPA BİRLİĞİ CAN ÇEKİŞİYOR”

Bu bakış açısını ABD, Almanya, İngiltere, Fransa başta olmak üzere uygar (!) sayılan batı, çıkarlarına alışılmamış olunca asla dikkate almıyor. Guantanamo, Ebu Gureyb cezaevi azapları, NSU davaları, sarı yeleklilerin hak ihlalleri, kişilik haklarını ihlal eden sistemli polis uygulamaları üzere çok örnek var. Örtük/açık polis devleti pratiği, yabancı, siyah ve İslam düşmanlığı, ırkçılık olağanlaşmış. Gazze’de batının şuurlu körlüğü üniversal hukuk aldatmacasını çöpe attı. Birleşmiş Milletler sistemi iflas etti. Avrupa Birliği can çekişiyor, pandemide ve Gazze’de ibretlik hale düştüler. Olağan ki sui misal emsal olmaz. Fakat Türkiye’de hukuktan şikâyet edenlerin hukuk ihlalleriyle malul batıya hala daha toleransı da utanç vericidir.

Türkiye’de hukuk devleti taviz verilemez bir anayasal temeldir. Birtakım hukuk uygulamaları, kimi soruşturma ve kovuşturmalar eksik yahut sorun içerebilir. Hukuk ıslahatı perspektifinin ve yargı ıslahat stratejilerinin bir amacı de bu eksikleri gidermek ve meseleleri çözmektir. Terörsüz Türkiye’ye ulaşmak hukuk ıslahatlarını çok daha kapsamlı ve süratli hayata geçirmeye de katkı sağlayacaktır.

KÜRESEL DÜZEN

İkinci dünya savaşından sonra BM’nin kuruluşu, milletlerarası mukavelelerin artışı teorik olarak devletlerin egemenliklerini sınırlamayı kabul ettiği formunda yorumlanabilir.

Ancak BM’nin görünürdeki emeli olgusal gerçeklikle hiç uyuşmadı. Kurulan bu sistem bilhassa batı hükümranlarının, emperyalist güçlerin global hakimiyet savaşında araç olmaktan öbür bir işe yaramadı. Bu sistem yoluyla ‘egemenlikleri sınırlanmak istenen ülkelere karşı’ bir de hukuk kılıflı operasyonlar yapıldı.

İnsan hakları özüne yabancılaştırıldı, ideolojiye dönüştürüldü, ulusal devletleri zaafa uğratmak ve teslim almak için kullanıldı.

Sonuçta görünürdeki global hukuk sistemi çöktü. Global düzeyde hiç bir kural ve kurum referansı kalmadı, artık açık güç savaşları var. İnsanlık bu kaostan dünyayı tekrar yapılandırarak çıkabilir. Bunun nasıl olacağı ise en değerli mevzu.

Kesin olan şu ki ulusal devletler bağımsızlıklarını koruyarak, eşit düzeyli işbirlikleri yaparak ve ulusal devletlerin anti-emperyalist birliğini geliştirerek bu kaosa karşı yeni bir yol açabilir. Türkiye’nin yapmaya çalıştığı budur ve başaracağına inancımız tamdır.