BirGün yazarı emekliye verilmeyen parayı yazdı: Kaynak değil tercih
Prof. Dr. Aziz Çelik, “Sosyal güvenlikte palavra rüzgarı!” başlığıyla BirGün gazetesinde bir yazı kaleme aldı.
“Sosyal güvenlik açıkları büyüyor’ tezinin gerçek dışı olduğu, palavra olduğu bir kere daha resmi bilgilerle ortaya çıktı” diyen Çelik, “Bilindiği üzere hükümet emekli aylıklarını artırmamak için sık sık ‘sosyal güvelik sistemi güç durumda’, ‘sosyal güvenlik açıkları büyüyor’, ‘EYT hem toplumsal güvelik sisteminin hem de bütçenin istikrarlarını bozdu’ üzere felaket tellallığı yapıyor. Emeklilere insanca aylıklar verilmesinin nedeni olarak toplumsal güvenlik isteminin açıkları ileri sürülüyordu. Dahası bütçeden/hazineden toplumsal güvenliğe çok kaynak ayrıldığı ve bunun giderek arttığı argüman ediliyordu. O kadar ki en düşük emekli aylığı 14 bin 469 liraya yükseltilirken bir lira bile yuvarlamama yapmamanın, 14 bin 470 TL, 14 bin 500 TL yapmamanın münasebeti olarak ‘bütçe kısıtı’ gösteriliyordu. Son 10 yıllık bütçe dataları bu türlü bir kısıt olmadığının, tezlerin palavra olduğunu gösteriyor” sözlerini kullandı.
“EMEKLİ AYLIKLARININ DAHA FAZLA ARTIRILMASI MÜMKÜNDÜ”
Emekli aylıklarının kasıtlı bir halde artırılmadığını savunan Çelik, şöyle devam etti:
“2024 yılında bütçeden ‘Sağlık, Emeklilik ve Toplumsal Yardım Giderleri’ başlığı altında Toplumsal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan transferlerin fiyatı 1 trilyon 436 milyar liradır. Lakin bunun 371 milyar lirası patron teşviği ve ödeme gücü olmayanların GSS primidir. Yalnızca patronlara sağlanan 5 puanlık SGK pirim dayanağı fiyatı 268 milyar liradır. Bu ölçüler düşüldüğünde 2024 yılında bütçeden SGK’ya emekliler için yapılan transferler 1 trilyon 66 milyara düşmektedir. Dikkate alınması gereken fiyat budur. 2024 yılı için dikkat çekilmesi gereken değerli bir konu ise bütçeye patron takviyesi ve GSS primi hariç 1 trilyon 246 milyar ödenek konmasına karşın bunun 1 trilyon 66 milyarı harcanmıştır. Öteki bir tabirle bütçeye SGK için konan 181 milyar liralık ödenek harcanmamıştır. SGK’nın bütçeye yükü artıyor safsatasını çürüten değerli bilgilerden biri budur. Şayet bu ödenek SGK için harcansaydı emekli aylıklarının daha fazla artırılması mümkündü. Hükümet elinde başlangıç ödeneği olmasına karşın bu ödeneği harcamaktan kaçınmıştır. Bütçe kısıtı savı kendi mantığı içinde bile safsatadır.”
“BÜTÇEDEN TOPLUMSAL GÜVENLİĞE AYRILAN KAYNAKLAR AZALTILDI”
SGK’ya yapılan bütçe transferlerinin bütçe içindeki hissesiyle devam eden Çelik, şu satırları yazdı:
“İşveren ve GSS takviyesi dahil harcama son 10 yılın en düşük seviyesindedir. Son üç yıl yüzde 13,3’tür. EYT maddesine karşın bu oran düşmüştür. 2019 ve 2020’de yüzde 20 olan SGK’ya bütçe transferlerinin oranı 2022, 2023 ve 2024’te yüzde 13,3 oranında gerçekleşmiştir. 10 yıllık bir devir aralığında baktığımızda önemli bir eğrileme kelam mevzusudur. Patron ve ödeme gücü olmayanlar için yapılan transferleri dışarında tuttuğumuzda durum daha da vahimdir. Bütçeden SGK’ya yapılan transferler 2024’te yüzde 9,9’da kalmıştır. Bu oran 2019’da yüzde 16,3 seviyesindedir. Asıl ölçünün bu olduğunun altını çizmek lazım. 2023 yılında yüzde 11,1 olan bu oran 2024 yılında önemli biçimde düşmüştür. Her iki ölçütü de dikkate aldığımızda bütçeden SGK’ya yapılan transferlerin bütçeye oranın düştüğü net bir biçimde görülmektedir. Bir başka tabirle bütçeden toplumsal güvenliğe ayrılan kaynaklar azaltılmıştır. Toplumsal güvenlik harcamaları artıyor, toplumsal güvenlik yükü artıyor argümanları safsatadır. Bütçeden patronlara yapılan SGK dayanağına baktığımızda ise bu kalemin arttığını görüyoruz. 2015’te yüzde 2 olan bu oran 2023’te yüzde 1,3’e gerilemiş fakat 2024’te yüzde 2,5’a fırlamıştır. Emekliler için yapılan SGK transferleri azalırken patronlara yapılan dayanaklar artmıştır.”
TERCİH MESELESİ
SGK’ye yapılan bütçe transferlerinin giderek düştüğünün altını çizen Aziz Çelik, “Emekliler için ayrılan bütçe kaynakları giderek düşmektedir. Emekli aylıkları kaynak olmadığı için değil kaynak ayrılmadığı için, ayrılan kaynaklar düştüğü için sefalet seviyesindedir. Sorun bütçe kısıtı değildir. Toplumsal güvenlik için yapılan kamu harcamalarının artırılmasının önünde bir bütçe kısıtı olmadığı bilakis bunun bir siyaset tercihi olduğu biliniyor. Devletin resmi bilgileri sorunun bir tercih problemi olduğunu gösteriyor. Dahası remi datalar bütün çıplaklığı ile ortadayken toplumsal güvenlik felaketi masalları anlatılmaktadır. Daha fazla kamu harcaması ile, kayıt dışılığın düşürülmesiyle, istihdam oranlarının ve fiyatların artırılmasıyla toplumsal güvenlik alanında daha fazla harcama yapmak mümkündür. Yapısal düzenlemeler vakit alacaktır lakin bütçeden toplumsal güvenliğe ayrılacak kaynaklar attırılarak emekli aylıklarının güzelleştirilmesi mümkündür” satırlarını yazdı.
