Maliyet azaltma konusunda iki dünya markası: Jack Welch ve Elon Musk

Günümüz iş dünyasının en tesirli başkanlarından Elon Musk’ın şirket portföyü devasa: Tesla, SpaceX, X, Neuralink ve xAI

Yaklaşık 400 milyar dolarlık serveti ve radikal, maliyet düşürmeye dayalı idare biçimiyle Musk, çalışanlarını zorlasa da verimliliği artırmayı hedefliyor. Bilhassa X’i devraldıktan sonra iş gücünü %75 oranında azaltarak bu stratejiyi daha da ileri götürdü. Tesla ve SpaceX üzere şirketlerinde de benzeri maliyet kesme siyasetleri uyguladı; bazen kritik durumlar için yine işe alım yapmak zorunda kaldığını itiraf etse de, bu yaklaşımından asla taviz vermedi.

Musk siyasi arenada daha etkin bir tavır sergileyerek, Trump idaresiyle yakın münasebetler kurdu; bu durum, onun hem iş dünyasındaki hem de siyasi arenadaki tesirini artırdı. Yeni kurulan hükümette hatrı epeyce sayılır bir duruma sahip oldu.

Musk’ın başında bulunduğu DOGE ünitesi, attığı marjinal ataklarla tartışmaların odağında yer almaya devam ediyor. O denli ki Elon Musk yüz binlerce federal çalışana, geçen hafta misyon başındayken neler yaptıklarını açıklamaları için müddet verdi. Bu durum Elon Musk’ın federal hükümetin boyutunu küçültme gayretlerini genişletmesiyle birlikte kilit kurumlarda baş karışıklığına yol açtı.

Elon Musk’ın yöneticilik biçimi, akıllara General Electric CEO’su Jack Welch’i getirdi:

KİM BU JACK WELCH

Jack Welch, mütevazı bir geçmişe sahip: Bir tren kondüktörünün oğlu olarak General Electric’de başladığı mesleğinde, şirketin çeşitli kademelerinde misyon aldı. Tüm mesleğini birebir dev şirketin bünyesinde sürdürerek, bürokrasiyi ve fazlalığı ortadan kaldırmaya yönelik radikal adımlar attı. G.E.’nin yöneticisi olarak, 1981’deki misyona başladığında şirketin piyasa kıymeti 12 milyarken, onun liderliğinde bu sayı 2001 öncesinde 650 milyar dolara ulaştı. Welch, Six Sigma metodolojisini benimseyerek düşük performans gösteren çalışanları elerken, bu yaklaşım ona “Neutron Jack” lakabının verilmesine neden oldu.

Welch G.E.’de bürokrasiyi ve fazlalıkları azaltmak için milyarlarca dolar tasarruf sağladı, çalışan verimliliğini artırmak emeliyle düşük performanslı elemanları ayıkladı. G.E.’nin başında geçtiği yıllarda, şirketin piyasa kıymetini astronomik sayılara çıkararak, birçok Fortune 500 şirketine önder yetiştirilmesinde kilit rol oynadı. “Straight From the Gut” isimli otobiyografisi, yöneticiler için başucu kaynağı haline geldi.

Cumhuriyetçi olarak bilinen Welch, bilhassa Donald Trump devrinde takviyelerini geri çekmişti. Jack Welch’in formülleri, klasik kurumsal dünyada değerli muvaffakiyetler getirirken, birebir vakitte iş gücü ve toplumsal sorumluluk bahislerinde tenkitlere de neden olmuştu.

Musk’ın normları zorlayan ve sonları yine çizen maliyet düşürme yaklaşımının, klasik prosedürlerle muvaffakiyete ulaşan Welch’in usulleriyle benzerlikler barındırıyor. Welch’in kurumsal istikrar ve hesap verebilirlik düzenekleri ile sonlandırılmış yaklaşımına rağmen, Musk’ın devasa serveti ve tesiri, onun hesap verebilirliğini tartışmaya açıyor.

İkisi de maliyet düşürme ve verimlilik artırma konusuna odaklanmış olsa da, uygulama biçimleri, art planları ve kamuoyundaki imajları birbirinden epeyce farklı. Musk’ın yürekli, hatta vakit zaman tartışmalı teknikleri ile Welch’in metodik ve klasik yaklaşımından hangisinin daha kalıcı ve tesirli olacağı, iş dünyası ve kamuoyu tarafından yakından takip ediliyor.