Mehmet Şimşek’e kötü haber: Eski kiralar yenileri solladı

Yanlış para siyasetleri nedeniyle iktisattaki makus gidişatın akabinde 2022’de kiralara yüzde 25 artırım sonu getirilmişti. Bu sonlandırmalar sonucu bozulan piyasa istikrarı nedeniyle kiralar fahiş fiyatlara çıkarken, Şimşek “Hayat pahalılığının en değerli nedeni yüksek kiralar. Bunu para siyasetiyle çözemeyiz, fakat konut arzını artırarak çözebiliriz” eleştirisi yapmıştı. Şimşek, “Mal fiyatı yüzde 36 artarken, manşet enflasyon neden yüzde 44 olmuş, zira kirada üst sonu kaldırdık. Tüm hizmetleri alırsak yüzde 66 artmış, hizmet enflasyonu bizim öngördüğümüzden daha katı ve daha yüksek, artık reaksiyon vermeye yeni başladı” demişti. Lakin bu sefer mevcut konutların enflasyona nazaran hesaplanan kira artırımları, piyasadaki eş kıymet kiralık konut ilanlarındaki fiyatları aştı.

MAKAS AÇILDI: GERÇEK KİRA ARTIŞ ORANI YÜZDE 97

Pandemiyle süratli bir yük­seliş sergileyen konut kiralarında son dönem­de kontrat kiraları ile piyasa kiraları ortasındaki makas açıl­dı. Dünya gazetesinden Hamide Hangül’ün haberine nazaran, İstanbul Gayrimenkul De­ğerlemenin, Sahibinden.com ilan bilgileriyle hazırladığı ve piyasa kiralarındaki değişimi ölçen kira ilan fiyatları son bir yılda yüzde 42 artış sergiledi. Buna rağmen, yenilen kontrat­ları, devam eden kiraları tem­sil eden ve TÜİK’in açıkladı­ğı gerçek kira artış oranı Şubat 2025’te yüzde 97 olarak gerçek­leşti.

KONTRAT KİRALARI VE PİYASA KİRALARI ORTASINDA FARK AÇILIYOR

Böylelikle kontrat kira­ları, yıllık yüzde 39,5, son 12 ay­lık TÜFE ortalamalarına nazaran yüzde 53,8’lik enflasyonu da aş­tı. Konut piyasasındaki geliş­meleri konuştuğumuz İstanbul Gayrimenkul Değerleme Yö­netici Ortak Dr. Ahmet Büyük­duman, kira piyasasında değişik gelişmeler yaşandığını, kontrat kiraları ile piyasa kiralarının aykırı tarafta açıldığını belirte­rek, kira ilan fiyatlarındaki ar­tışın yüzde 42’lik oranla enflas­yona yakınsadığını söyledi.

BOŞ KONUT, MEVCUT KRİA ARTIRIMINDAN DAHA UCUZ

Bugün piyasada boş konut tutanların, mevcut kiracılar­dan daha ucuza oturabildiğini vurgulayan Büyükduman, boş konut kiralarında enflasyona yakın yüzde 42’lik bir artış ya­şanırken, gerçek kiralarda ise yüzde 100’e yakın bir artış gö­rüldüğünü belirtti.

“KONTRATLI KİRALAR ARTIŞ HUDUDUYLA PİYASA NAZARAN GERİDE KALDILAR”

Büyükdu­man, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bu nasıl oldu? Kira artışında yüzde 25 hududunun kaldırılma­sıyla kiralarda bir düzeltme hareketi başladı. Yani mevcut, devam eden kontratlı kiralar, piyasa kirasına yakınlaştırıl­maya, uyumlaştırılmaya çalışı­lıyor. Zira artış hududuyla geri­de kaldılar piyasaya nazaran, artık onun düzeltmesini yapıyorlar kontrat kiralarında. Bunun da tesirlerini görüyoruz. Örne­ğin, kontratlı kiralar için TÜ­FE’nin alt kalemi olan gerçek kirada yıllık artış yüzde 100’e yakın…”

“KONTRAT KİRALARI, PİYASA KİRALARINI AŞMIŞ DURUMDA”

“Bir öbür gösterge daha var, o da Merkez Bankası’nın perakende ödeme sistemleri. Orada ödenen kirada yıllık or­talama değişim yüzde 90. Bu bize şunu söylüyor: Mevcut kontratlar önemli ölçüde artıyor. Lakin öbür taraftan, piyasada kiralık boş konutlarda enflas­yon kadar bir artış var. İstan­bul’da konutların ilan kirala­rındaki artış yüzde 42 düzeyin­de, yani enflasyona yakınsadı. Kontrat kiraları, piyasa kirala­rını aşmış durumda şu anda.”

“ZAM TÜFE’YE NAZARAN 15 BİN 600, TIPKI MESKEN PİYASADA 14 BİN TL”

Piyasa ve mukavele kiraları­na yönelik bir örnek de veren Büyükduman, “Diyelim ki ge­çen yıl 10 bin liraya konut kira­ladınız, bu yıl piyasa kirası 14 bin lira. Lakin kira artışları 12 aylık TÜFE ortalamasına gö­re yapıldığından mukavele ki­rası da 15.600 lira oluyor, lakin tıpkı konutu piyasada 14 bin liraya bulabiliyorsunuz” dedi. Bu du­rumun bir müddet daha devam et­mesini beklediğini lisana getiren Büyükduman, “Nisan-mayıs başına kadar bu biçimde sürer, sonra tekrar kira fiyatlarının hareketleneceğini düşünüyo­rum” değerlendirmesi yaptı.

“KİRA ÖDEYEBİLECEK KESİTİN GİDEREK SINIRLANDIĞINI DÜŞÜNÜYORUM”

TSKB Gayrimenkul Değer­leme Genel Müdürü Mak­bule Yönel Maya, şu de­ğerlendirmelerde bulun­du: “Kiralardaki artış geri gelmeye başlayacaktır bir mühlet sonra. Bunun öncü göstergesi de kiralık ilanla­rındaki geri çekilme, yani artış oranlarının azalması.

Benim beklentim makasın açılmaması tarafında olur. Şubat ayı enflasyon veri­sinde konut enflasyonu yüzde 70,81 düzeyinde gerçekleştiğini görüyoruz. Bu sayının önümüzdeki aylarda azalmasını bekle­rim. Zira yakın geçmiş­te kira sayıları çok süratli ve yüksek oranda artması nedeniyle gelinen düzey prestijiyle kirayı ödeyebile­cek kısmın giderek sınır­landığını düşünüyorum…”

“2025 yılı için kira rakamla­rında sürdürebilir kiracı ve kira sayısının belirleyici olacağını düşünüyorum. Bunun da öncü göstergesi kiralık ilan rakamlarında­ki artışın sınırlanması, yani birebir halde artsaydı ilan kiraları da tıpkı oranda ar­tardı. Fakat kiralık ilan ra­kamlarındaki artış daha sı­nırlı. Kira mukavele mühletleri de yüklü ocak ve şubat aylarında olduğunu düşü­nürsek, yenileme artışları da bir mühlet sonra yavaşla­yacaktır.”