Lise öğrencileri çözdü: Kapalıçarşı esnafının jargonu sözlük oldu
İSTANBUL’UN TİCARET LİSANINI KEŞFEDEN İKİ LİSE ÖĞRENCİSİ
Sabah’ın haberine nazaran, İstanbul Bahçelievler’de eğitim gören iki lise öğrencisi, Kapalıçarşı ve Mahmutpaşa esnafının kullandığı özel jargonu bir sözlükte toplayarak dikkat çeken bir projeye imza attı. Mehmet Harun Yamanoğlu ve Derin Naz Tuz, esnaf ortasında kullanılan 104 kelimeyi derleyerek TÜBİTAK’ın 2204-A lise öğrencileri proje müsabakasına katıldı. Proje, Türk Lisanı ve Edebiyatı kategorisinde Avrupa Yakası birincisi oldu ve Mayıs ayında Ankara’da düzenlenecek Türkiye finallerinde yarışacak.
ESNAF ORTASINDAKİ BÂTIN LİSAN: 104 SÖZLÜK JARGON
Kapalıçarşı ve Mahmutpaşa, İstanbul’un ticaret hayatının kalbinin attığı bölgelerden. Burada esnaf, kendi ortalarında özel bir lisan kullanıyor. Mehmet ve Derin, bu değişik jargonu keşfederek bir kelamlık haline getirdi. Sözlükte; Suudi Arabistan riyaline “hacı”, düzmece altın yahut paraya “kal gelmek”, Alman müşteriye “Ahso”, aldığı eseri değiştirmeye getiren müşteri “turna”, “iflas etmeye “alabora”, İngiliz sterlinine “kraliçe”, altına “Beykoz”, eser almaya istekli müşteri “lokum”, paralı fakat sıkıntı beğenin müşteriye “fasulye”, Avusturya para ünitesine “şilte”, Euro’ya “yumoş”, Amerikan dolarına “tam” ve “yeşil” denildiği belirtildi.
45 SÖZ TÜRKÇEYE KAZANDIRILDI
Yapılan araştırmada, derlenen 104 sözün 31’i yeni sözlüklerde, 28’i literatürde yer alırken, 45 sözün ise hiçbir yerde kaydı bulunmadı. Bu sözler, yalnızca Kapalıçarşı ve Mahmutpaşa esnafı tarafından kullanılıyor. Projeyi hazırlayan öğrenciler, bu 45 kelimeyi Türkçeye kazandırarak değerli bir kültürel mirası gelecek jenerasyonlara aktarmayı hedefliyor.
HER ŞEY MERAKLA BAŞLADI
Mehmet Harun Yamanoğlu, yaz tatilinde Kapalıçarşı ve Mahmutpaşa’da geçirdiği vakitlerde esnafın kullandığı sözleri anlamadığını fark etti. Bu durumu arkadaşı Derin Naz Tuz ile paylaşan Mehmet, birlikte bir araştırma yapmaya karar verdi. İkili, esnafla birebir görüşmeler yaparak bu özel jargonu derledi. Proje, TÜBİTAK yarışında büyük beğeni topladı ve Türkiye finallerine gitmeye hak kazandı.
TÜRK LİSANINA KATKI SAĞLAYAN PROJE
Projeyi hazırlayan öğrencilerden Derin Naz Tuz, “Bu çalışma ile Türk lisanına 45 yeni söz kazandırdık. Maksadımız, bu kültürel mirası korumak ve gelecek kuşaklara aktarmak. Projemizin Türkiye finallerinde de başarılı olmasını umuyoruz” dedi. Öğrenciler, sözlüğün basılması ve Türk Lisan Kurumu’na dahil edilmesi için çalışmalarını sürdürüyor.
KAPALIÇARŞI VE MAHMUTPAŞA’NIN ZIMNÎ DİLİ
Kapalıçarşı ve Mahmutpaşa esnafının kullandığı jargon, yıllardır bölgenin ticaret kültürünün bir modülü. Bu lisan, yalnızca ticari hayatı kolaylaştırmakla kalmıyor, tıpkı vakitte esnaf ortasında bir dayanışma ve aidiyet duygusu yaratıyor. Mehmet ve Derin’in hazırladığı kelamlık, bu kültürel mirasın korunmasına değerli bir katkı sağlıyor.
