Antik kentte şaşırtan keşif… Kemik oyun taşları: ‘Dama ve amiral battı’ benzerliği
ROMA VE ERKEN BİZANS YERLEŞİMİ
Karabük’ün Eskipazar ilçesindeki Hadrianopolis Antik Kenti’ndeki hafriyat çalışmalarında 5. yüzyıla ilişkin olduğu bedellendirilen askeri strateji oyununa ilişkin 2 adet kemik oyun taşı gün yüzüne çıkarıldı. Geç Kalkolitik, Roma ve Erken Bizans periyotlarında yerleşim yeri olarak kullanılan antik kentte, Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ersin Çelikbaş’ın başkanlığında yürütülen hafriyat ve onarım çalışmaları sürüyor.
HADRİANOPOLİS’TE KEMİK OYUN TAŞLARI ORTAYA ÇIKTI
Kazılarda ortaya çıkan tüm yapıların tabanında, birçok hayvanın tasvir edildiği mozaiklerle ünlenen ve bu nedenle “Karadeniz’in Zeugması” olarak isimlendirilen antik kentte, şimdiye kadar iki hamam, iki kilise, bir savunma yapısı, kaya mezarları, iç kale, yeraltı kaya yerleşkesi, çeşme yapısı, kemerli yapı, anıtsal kültik niş (duvar içinde oyuk), sur, villa, öbür anıtsal binalar ile kimi kült (kutsal) alanları üzere yapılar bulundu. Hafriyatlarda son olarak 5. yüzyıla ilişkin olduğu kestirim edilen askeri strateji oyununa ilişkin kemik oyun taşlarına rastlandı.
“ASKERİ BİR STRATEJİ OYUNUNA AİT”
Doç. Dr. Çelikbaş, Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında sürdürdükleri hafriyat çalışmalarında bugüne kadar kıymetli buluntulara rastladıklarını söyledi. Çelikbaş, son olarak 2 oyun taşı bulduklarını aktararak, “Bu kemik nesneler, mercimek formunda ve disk formunda. Bir taşın üzerinde 4 kollu, birinde ise 8 kollu sembol var. Bu semboller aslında taşların oyun taşı olabileceğini bize gösteriyor.” diye konuştu. Geçmişte kemik taşlarla oynanan oyunların olduğunu, buldukları taşların askeri strateji oyununa ilişkin olduğunu anlatan Çelikbaş, şöyle devam etti:
“ROMA KALESİ’NİN VARLIĞINI İSPATLAR NİTELİKTE”
“Strateji oyunlarının Hadrianopolis’te çıkması, buradaki askeri birliğin varlığını daha da somutlaştırıyor zira kemik taşlarla antik devirde oynanan strateji oyunları ‘Ludus Latrunculi’ ile ‘Doudecim Scripta’ olduğu bilinmektedir. Her iki oyun da stratejik temele dayanmaktadır. Oyunların ortaya çıktığı antik kentlere Anadolu’da da sıklıkla rastlanmaktadır. Bu oyunların askerlerin severek oynadığı strateji oyunları olduğu da bilinmektedir. Hadrianopolis’te askeri birliğin uzun yüzyıllar boyunca var olduğunu bu tip buluntular güçlendirmektedir. Milattan sonra 2. yüzyıldan 5. yüzyıla kadar net bir halde Hadrianopolis’te bir Roma karargahının, bir Roma birliğinin varlığını, Roma Kalesi’nin de varlığını bunlar dayanaklar nitelikte. Çalışmalarımız devam ediyor. 2025’te de hoş buluntulara ulaşacağımızın düşünüyoruz.”
“BU OYUNLARDAN KİMİLERİ DAMA, AMİRAK BATTI GİBİ”
Çelikbaş, antik devirde severek oynanan oyun taşlarının birkaçının günümüze kadar ulaştığını tabir ederek, “Bunlar askeri stratejiye dayanarak oynanan oyunlar. Günümüzde de askeri strateji oyunlarının sıklıkla oynandığını görmekteyiz. Bunlardan kimileri çabucak hemen herkesin bildiği, oynadığı dama, amiral battı, dijital olarak oynanan mayın tarlası.” dedi.
