AB de topa girdi: Stratejik özerklik

Avrupalı başkanlar yarın Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek için ABD öncülüğünde başlatılan görüşmeler ile Avrupa’nın geniş kapsamlı güvenlik tasalarını masaya yatırmak üzere Brüksel’de toplanacak.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Oval Ofis’te Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile yaşadığı tartışma ve Kiev’e askeri yardımları askıya alma kararının çabucak akabinde düzenlenecek toplantı tıpkı vakitte AB-ABD ilgileri için de kritik ehemmiyet taşıyor.

Öyle ki Polonya Başbakanı Donald Tusk ve Fransa Başbakanı Emmanuel Macron’un da ortalarında bulunduğu birtakım başkanlar, Avrupa’nın bilhassa savunma konusunda ABD’den stratejik özerkliğini kazanmasını bir müddettir dillendiriyor.

Avrupa, ABD’deki yeni idarenin tersine Ukrayna’ya askeri ve siyasi takviyesi sürdürme iletileri verse de öte yandan ABD’nin mümkün boşluğunu doldurup dolduramayacağı bir soru işareti olmayı sürdürüyor.

800 MİLYAR EUROLUK PLAN

Avrupa’nın savunma yatırımları ve harcamalarını artırması gerektiğini sık sık tabir eden AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, önderlere 800 milyar euro kıymetindeki savunma paketini ve tekrar silahlanma planını sunacak.

Avrupa’nın güvenliği konusunda daha fazla sorumluluk üstlenmesi muhtaçlığıyla şekillenen plan, bölgenin yine silahlanması planı ile 800 milyar euroluk savunma harcamasının harekete geçirmeyi amaçlıyor.

Yeniden silahlandırma planının birinci teklifi çerçevesinde ülkelerin güvenlik yatırımlarını artırabilmeleri için ulusal seviyede savunma için kamu fonlarının kullanımının özgür bırakılması ile AB mali kurallarındaki cayma hususunun aktifleştirilmesi öneriliyor.

Böylece üye ülkelerin harcamalarındaki artışın mali kuralların ihlali sayılmaması ve bu durumun savunma yatırımları önünde rastgele bir pürüz teşkil etmemesi hedefleniyor.

İkinci teklif, üye ülkelere savunma yatırımı için 150 milyar euroluk kredi sağlayacak yeni bir araç oluşturulmasını içeriyor. Bu teşebbüs doğrultusunda Avrupa genelinde hava ve füze savunması, topçu sistemleri, füze, mühimmat, dron ve dron tersi sistemler üzere çeşitli kapasiteleri artırılacak.

Bu yeni araç sayesinde üye ülkelerin taleplerini bir ortaya getirmelerinin, birlikte satın almalarının ve Ukrayna’ya acil askeri ekipman sağlamalarının kolaylaştırılması isteniyor.

Planın üçüncü teklifi, savunma yatırımlarına fonları yönlendirmek ve süratli adımlar atmak için AB bütçesinin gücünü kullanmayı içeriyor.

Yeni plan kapsamında ayrıyeten savunmaya katkı için AB içinde tasarruf ve yatırım birliği çalışmalarını hızlandırılması ve Avrupa Yatırım Bankası (AYB) aracılığıyla daha fazla özel sermayenin harekete geçirilmesi de öngörülüyor.

Öte yandan Macaristan ve Slovakya’nın başını çektiği birtakım üye ülkelerin bu planı desteklememesi ve veto hakkını kullanması bekleniyor. Bu durumda AB’nin plana karşı çıkan başkanları ikna etmesi gerekecek.

UKRAYNA’YA DESTEK

Zirvenin bir öbür gündem unsurunu oluşturan Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek için süren müzakerelerin geleceği ve bu ülkeye dayanağın sürdürülmesi, Zelenskiy’nin de katılacağı oturumda tartışılacak.

Oval Ofis’te Trump ve Zelenskiy ortasında tırmanan tansiyonun akabinde Kiev’e dayanağını bir kere daha yineleyen Avrupalı başkanlar, tıpkı vakitte müzakere masasında da yer almak istiyor.

Buna karşın Trump’ın Avrupa’yı bu görüşmelerden dışlayıcı tavrı, Avrupa’nın bir ortaya gelip ortak bir plan geliştirme muhtaçlığını doğurdu.

18 Şubat’ta Paris’te başlayan akabinde 3 Mart’ta Londra’da süren görüşmelere bu kere Brüksel’de devam edilmesi ve Avrupa’nın Ukrayna’ya ateşkes muahedesi olması halinde sağlayacağı güvenlik garantilerinin konuşulması bekleniyor.

Bu ortada, kulislerde yarınki dorukta onaylanması beklenen Ukrayna’ya 20 milyar euro kıymetindeki acil askeri yardım paketinin, Slovakya ve Macaristan’ın ikna edilememesi nedeniyle rafa kaldırıldığı konuşuluyor.

Ukrayna’ya askeri yardımın devam etmesine karşı olan Macaristan ve Slovakya, bunun acil bir ateşkes yerine “savaşı gereksiz yere uzattığı” görüşünü açıkça lisana getiriyor.

AB, “BİRLİK” MANZARASI VERMEK İSTİYOR

Politico’nun ismi açıklanmayan yetkililere dayandırdığı haberine nazaran, tepe sonunda “birlik” manzarası vermek isteyen AB, tüm üye ülkelerin paket üzerinde muahedeye varmaması nedeniyle bu mevzuyu tartışmaya açmayacak.

Londra’da düzenlenen Ukrayna bahisli toplantıya davet edilmeyen Macaristan Başbakanı Viktor Orban, AB Konseyi Başkanı Antonio Costa’ya hitaben yazdığı mektupta, tepenin sonuç bildirisinde Ukrayna kısmının çıkarılmasını önerdi ve ABD’nin müsaadeden giderek diplomatik bir yaklaşım izlenmesini ve Rusya ile direkt görüşülmesini istedi.

Acil askeri yardım paketinin yanı sıra Fransa dışındaki tüm ülkelerin reddettiği Ukrayna’ya asker konuşlandırılması fikrinin de sonuç bildirisinde yer alması beklenmezken, Macron’un Londra’da lisana getirdiği “bir aylık ateşkes” teklifinin oybirliğiyle kabul edilebileceği varsayım ediliyor.

Ancak kimi Batı Avrupa ülkelerinin haftalardır ateşkes daveti yapan Trump’a “siyasi zafer kazandırmamak için” bu fikri desteklemekte tereddüt etmesi de mümkün.