Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Uçum: ‘Serbestlik fetişizmi’ tuzağına düşmemek gerekir
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, X hesabından, “Yeni anayasa notları (2)” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
“Anayasa: Bir teminatlar sistemi” diyen Uçum, “Literatürde ‘anayasa nedir?’ sorusuna birçok yanıt verilir. En sade tariflerden biri şu olabilir: Anayasa, devletin nitelikleri ve teşkilatı ile vatandaşın haklarını, özgürlüklerini ve ödevlerini düzenleyen temel ya da üst kanundur” satırlarına yer verdi.
Uçum’un yazısının tamamı şöyle:
Yapılan her tarif üzere bu tanıma da tenkit yöneltilebilir. Teorik olarak anayasa tartışmaları daima devam edecektir; zira teori bunu gerektirir. Bununla birlikte bir anayasa, devlet ve vatandaş açısından ne tabir eder sorusu daha pratiktir. Birebir formda anayasanın devlet ve vatandaş için fonksiyonu ne olmalıdır sorusu da sorulabilir.
Bu soruların en kısa karşılığı şudur: İşlevsel açıdan anayasa bir teminatlar (teminatlar) sistemidir.
ANAYASA HANGİ BAHİSLERDE GARANTİ OLUŞTURMALI
Yeri gelmişken belirtelim: Bir anayasanın işlevi direkt icrai olmak değildir. Anayasa, garantiler oluşturmanın yanısıra tıpkı vakitte icrai yapılara ve süreçlere çerçeve çizen, ödev ve sorumluluk yükleyen bir tertip oluşturur. Bu tertibi işletmek devlet erklerinin yani icrai mercilerin vazifesidir. Bu nedenle uygulama problemlerini yahut genel sorunları öne çıkararak ‘Yeni anayasa bunları mı çözecek?’ demek, mevzuyu anlamamak yahut şuurlu olarak çarpıtmaktır.
Bir anayasa hangi konularda teminatlar oluşturmalıdır? Asıl mevzu budur.
Elbette günümüzde temel hak ve özgürlükler, anayasa ile teminat altına alınır. Lakin anayasanın sadece kişisel hak ve özgürlüklere ait bir teminat sistemi üretmesi kâfi olmaz. Bir anayasanın sadece bireyi değil, aileyi, toplumu ve devleti de garanti altına alacak bir istikrara sahip olması gerekir.
Özellikle anayasanın sırf kişisel özgürlükleri muhafazaya odaklanması gerektiğini savunan görüşlerin neoliberal bir hukuk anlayışından doğduğu açıktır. Ferdî hak eksenli paradigma olarak savunulan bu görüşler, aslında ulusal devleti zayıflatan ve global emperyalizme hizmet eden uygulamaların kapısını açmaktadır.
Eğer anayasa neoliberal hukuk anlayışlarına karşı ulusal hukuku muhafaza misyonunu yerine getiremezse, o ülkenin bağımsızlığı erozyona uğrar ve global sermaye, devletin egemenlik alanını aşındırmaya başlar.
“DİJİTAL FAŞİZME YOL AÇAR”
Bu nedenle hak ve özgürlükleri, global sistemin ideolojik dayatmalarına karşı aslına uygun biçimde anlamak ve ‘serbestlik fetişizmi’ tuzağına düşmemek gerekir. Her şeyin özgür olması özgürlük değildir. Neredeyse sınırsız özgürlüğe sahip toplumsal medya ve dijital mecraların nasıl bir anti-özgürlük alanı ürettiği ve dijital faşizme yol açtığı bunun en yıkıcı kanıtlarından biridir.
Günümüzde anayasanın fonksiyonu yalnızca bireyin haklarını korumakla hudutlu değildir. Bugün anayasalar bireyin haklarının yanında genel olarak ulusal olanı özel olarak ulusal devleti, ulusal hukuku, ulusal yargıyı korumak zorundadır. Aksi halde ülkenin varlığını sürdürmesi zorlaşır. Şayet bir anayasa ulusal olanın özünü ve asıllarını koruyamazsa o devlet iç bütünlüğünü kaybeder ve her türlü dış müdahaleye açık hale gelir.
Bir ülkenin global sistem içinde hukuken nasıl konumlandığı anayasal prensiplerle belirlenir. Ulusal devlet, ulusal hukuk ve ulusal yargıyı zayıflatan bir anayasal sistem ülkenin bağımsızlığını tehdit eden bir anayasal risk oluşturur.
Bu riski olumlu hukuk açısından ortadan kaldırmak için anayasanın öncelikle ülkenin bağımsızlığını ve bağımsızlığın ana güçlerinin başında gelen milletin birliğini garanti altına alması gerekir.
“ARTIK KAÇINILMAZ”
Türkiye’de yeni anayasa her şeyden evvel daha güçlü bir teminat sistemi için gereksinimdir. Zira mevcut anayasa, hiçbir mevzuda tam teminat sağlayan bir norm sistemine sahip değildir.
Türkiye’nin; ulusal devlet, millet, ülke, vatandaşlık, devlet lisanı, ulusal hukuk, ulusal yargı, halk, seçmen, toplum, aile ve birey açısından mevcut teminatları koruyacak, eksikleri giderecek, teminatları geliştirecek, Cumhuriyet ve Demokrasiyi güçlendirecek yeni bir anayasaya kavuşması artık kaçınılamaz bir gerekliliktir.
İzleyen yazıda bu bahislerdeki teminatların neler olduğunu ele alacağız.
