Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Uçum: Türkiye neoliberal ve liberal hukuka prim vermez

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, X hesabından, “Hukuk Notları (3)” başlıklı bir yazı kaleme aldı.

Uçum, “Bağımsız bir memleketler arası insan hakları tertibi yok, bu çoktan muhakkak oldu. Birebir halde ulusalüstü hukuk nizamı tezinin da gerçek değil bir kurgu olduğu anlaşıldı” dedi.

“1990’lı yıllarda; tarihin sonu, ulus devlet periyodu bitti, global nizama geçiliyor, Avrupa küçük bölgeler Avrupası olacak formundaki neoliberal dalga hukuk bakışını da etkiledi” diyen Uçum, “Avrupa Birliği hukukuna ulusalüstü hukuk, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne ulusalüstü yargı denildi meğer ne AB ulusalüstü hukuk üretebildi ne de AİHM ulusalüstü yargı olabildi” satırlarını yazdı.

AB anayasasının fiyasko olduğunu belirten Uçum’un yazısı şöyle:

“AB normları üye ülkelerin ulusal hukuklarının fiilen üstünde değil. Üye ülkeler bunun için devamlı bir ahenk sürecine zorlanıyor.

AİHM’in ise giderek daha çok siyasi proje karar veren, hukuku batının çıkarları için kullanan yargısal görünümlü siyasi merci özelliği açığa çıktı.

Zaten kararların uygulanmasını batıcılığı tek gerçek gören üstenci bir siyasi komitenin (Bakanlar Komitesinin) denetlediği bir yargı merci tarafsız ve bağımsız olamaz. Siyaset eksenli bu türlü bir yerin ulusalüstü yargı merci olması mümkün değil.

Sistem olarak da mümkün değil. İkincillik prensibine nazaran (hak ve özgürlüklere ait asıl yükümlülüğün taraf devletlere ilişkin olması gereğince) AİHM’in kontrat uyarınca Kurul üyesi ülkelerin yargı mercileri üzerinde hiyerarşik olarak üstte olan bir pozisyonu yok. Hasebiyle temyiz merci üzere hiyerarşik kontrol yapamaz, yalnızca yönlendirici kontrol yapabilir. Bu da AİHM’in ihlal tespiti kararlarının ulusal yargı mercileri bakımından metottan bağlayıcı lakin temelden bağlayıcı olmadığını deliller.

MİLLİ YARGI FONKSİYONU

Genel olarak yargı egemenliğin bir işlevidir. Türkiye’de devletin halini ulusal egemenlik prensibi belirler. Bu nedenle bizim yargımız ulusal egemenliğin işlevidir ve Türk Milleti ismine karar verir. Türk yargısı ulusal devletin bir erki olarak organik manada, ulusal egemenliğin bir işlevi olarak da fonksiyonel manada ulusal karaktere sahiptir.

Yargının işlevsel olarak ulusal olması ve ulusal hukuka nazaran karar vermesi insanlığa ilişkin üniversal hukuk bakışıyla uyumlu olmasına mani değildir. Yani ulusal yargı ve ulusal hukuk kavramları ile insanlığa ilişkin üniversal hukuk bakışı birbirini dışlamaz.

Buna karşılık batıya ilişkin ve batıcılığı teşvik eden hukuk anlayışını kozmik hukuk olarak dayatan yaklaşımlarla ulusal yargının ahengi, batıcılığa teslim olmadıktan sonra objektif olarak mümkün değildir. Dünyada bir çok ulusal devletin batıcılıkla hukuk düzlemindeki çatışmasının ana sebebi budur.

Bu ortada batı devletlerinin “ulusal yargı siyasetleri geliştirmeleri ve uygulamaları” olağan karşılanırken, bizde kimilerinin ulusal yargı kavramından rahatsız olması ibretliktir.

İhtiyacımız ulusal yargı siyasetimizi geliştirmeye devam etmektir. Abd, Almanya, Fransa, İngiltere üzere batı devletleri bu mevzuda toplumları baskılıyan, bireyleri kaygıya dayalı oto-kontrole zorlayan makus örneklere sahiptir. Türkiye güzelini yapabilir.

MİLLİ HUKUKUN ZORUNLULUĞU

Günümüzde ulusal devletler ulusal hukuktan vazgeçemez. Buna karşılık insanlığa ilişkin üniversal hukuk bakışını dışlamadan ulusal hukuka ve ulusal yargıya sahip olunabilir ve doğrusu da budur.

Türkiye batıcı üniversal hukuk aldatmacasını reddederek, insanlığın tamamının birikimine dayanan prensip, kıymet ve normdan oluşan bir üniversal hukuk tezini savunmaya devam eder. İnsanlığa ilişkin gerçek üniversal hukuku oluşturmak ve geliştirmek konusunda üzerine düşeni de yapar. Lakin Türkiye hiç bir vakit ulusal hukuk ve ulusal yargı yaklaşımını terk etmez.

Bir de yeni anayasada neoliberal ve liberal hukuk istikameti çizme uğraşları var. Neoliberal hukuk nihayetinde ulusal devletleri tasfiyeyi gayeler. Liberal hukuk ise ulusal devletleri küçültmeyi amaçlar, iç ve dış yetki dönemlerini teşvik eder. Türkiye bunlara prim vermez. Yeni anayasanın temel yaklaşımını ulusal anayasacılık prensipleri belirler. Zira ulusal hukuk ve ulusal yargı olmadan ulusal devlet ve bağımsız bir ülke olmak asla mümkün değildir.