Göbeklitepe’den Flamengo’ya: Futbolun gücü

Nihat Özdal, “Futbol Yuvarlaktır” isimli kitabında antik çağlardan günümüze futbolun kültürel yansımalarına dikkat çekti.

“Göbeklitepe’den Flamengo’ya” başlıklı kısımda Özdal, Brezilya’da futbola olan ilgi ve tesirinin izini sürdü.

Özdal, şunları kaydetti:

“Ölüleri gömmek ile ilgili dünyada farklı ritüeller var. En eskilerden biri “dakhmah”, ölüyü güneşe gömmek, açık havada bir yükseltiye bırakılan meyyitin, akbabalar tarafından tüketilmesine dayanıyor.

Göbeklitepe’de bir kaleciyi anımsatan akbaba figürü elinden bir top havalanır, bu top gezegenlerle mi bağlantılı, tekrar doğum mu, bir oyun ya da ritüel sahnesi mi? Akbabalar pek çok kültürde ölülerin ruhlarını gökyüzüne taşıdıklarına inanıldığı için özel olarak önemsenir.

10 bin yıl sonrasında Brezilya’da bu kuşun bir kulübe maskot olması ile kuşun farklı kültürdeki “yüce”liğinden çok rakip taraftarların, ırkçı yakıştırmaları tesirli oldu.

TAKIMI KUTSAYAN AKBABA

Önceleri daha çok Afrika kökenli Flamengo taraftarı bu yakıştırmadan rahatsız olsa da 1960’ların sonunda dört yıldır yenemedikleri rakipleri Botafago’yu o maçta alana getirilen ve ayağına takılan bir Flamengo bayrağı ile tribünden yükselen akbaba, grubu kutsadığı ortak kabul gördü.

Çünkü 2-1’lik galibiyette o gün golü atanlardan çok hala akbabadan konuşuyoruz. (1 Haziran 1969 tarihli “clássico eterno”yu, Flamengo, Arílson ve Doval’in golleriyle kazandı.)”

Flamengo’nun Akbaba maskotu, kulübün tarihinin ve kültürünün değerli bir kesimi olarak kabul ediliyor. Hem kulüp hem de taraftarlar için manalı bir sembol olan Akbaba, Flamengo’nun enerjik ve kararlı karakterini simgeliyor.

Fotoğraf: Göbeklitepe ve etrafını belgeleyen fotoğrafçı Isabel Muñoz

1 Haziran 1969’daki Flamengo – Botafogo müsabakası, maç öncesinde yaşananlar nedeniyle tarihe geçti.

Rakiplerinin akbaba olarak nitelendirdiği kırmızı-siyahlı taraftarlar, çöplükten yakaladıkları akbabayı bayrağa sarıp stadyuma götürdü.

AKBABA DİYE BAĞIRANLAR

Ekipler içeri girmeden evvel hayvan, ayaklarına küçük bir Flamengo bayrağı bağlanarak hür bırakıldı. Kırmızı-siyahlılar, kuşu uçarken görünce “Akbaba, akbaba” diye bağırmaya başladı.

Dört yıldır rakibini yenemeyen Flamengo, müsabakayı Arílson ve Doval’ın golleriyle 2-1 kazandı. Akbaba sonraki gün gazete sayfalarına çıktı ve kırmızı-siyahlıların simgesi haline geldi.