Sıcak para stoku arttı ama… Finansal kriz riskine dikkat

Bugünkü yazısında sıcak para stokunun 306 milyar dolar olduğunu belirten Dünya Gazetesi muharriri Naki Bakır, yabancının en çok tahvil, bonodan kazandığını belirtti.

Bakır, yabancı yatırımcıların kalıcı nitelikteki doğ­rudan yatırımlarının tersine, ülkede riskler arttı­ğında ani bir kararla süratle çı­kabileceği için finansal piya­salarda ve genel iktisatta dalgalanmalara ve krizlere yol açma tehlikesi bulunduğunu anımsattı.

“Geçen yılın tümünde global yatırımcılar pay senedi, tah­vil, bono üzere finansal araçla­rı satın alma, kısa vadeli kre­di ve mevduat hesabı açma üzere yollarla toplam net 22,1 milyar dolar sıcak para getirirken, ya­bancıların Türkiye’de park et­miş bulunan sıcak para stoku­nun piyasa bedeli 23,7 milyar dolar büyüdü.” diyen Bakır şöyle devam etti:

34,8 MİLYAR DOLAR GELDİ, 12,7 MİLYAR ÇIKTI

“Merkez Bankası’nın açık­ladığı evvelki hafta ödemeler istikrarı tablosundaki akım ve­rilerine nazaran 2024 yılında ül­keye sıcak para girişlerinin büyük kısmı ise tahvil, bono üzere borçlanma senetlerine ya­tırım yoluyla gerçekleşti.

Yabancılar geçen yıl 16 mil­yar 474 milyon doları devlet, 3 milyar 332 milyon doları banka­lar, 3 milyar 913 milyon doları da özel bölüm tarafından ihraç edi­len kağıtlar olmak üzere borç­lanma senedi alımı için toplam 23 milyar 719 milyon dolar ge­tirdiler. 2024 yılında yabancılar Borsa’da ise banka paylarında 947 milyon, özel bölüm hisse­lerinde 1 milyar 560 milyon do­lar olmak üzere toplam 2 milyar 507 milyon dolarla net satıcı ol­dular. Böylelikle yabancıların yıl­lık bazda net portföy yatırım gi­rişi 21 milyar 212 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Merkez Bankası’ndaki kısa vadeli mevduat hesaplarından net 11 milyar 860 milyon do­lar çeken yabancıların, banka­lardaki TL mevduatları net 4 milyar 160 milyon, yabancı pa­ra mevduatları da 2 milyar 565 milyon dolar arttı.

Geçen yıl bankalar tarafın­dan 14 milyar 718 milyon, başka bölümlerce de 501 milyon do­lar olmak üzere yurt dışından toplam 15 milyar 219 milyon dolarlık yeni kısa vadeli kre­di kullanıldı. Yabancılar geçen yıl ayrıyeten özel dala 3 milyar 554 milyon dolarlık da kısa va­deli ticari kredi verdi.

Bu gelişmelerle 2024 yılı bo­yunca akım bilgi olarak ülkeye net sıcak para girişi 34 milyar 844 milyon dolara ulaştı. An­cak ödemeler istikrarı tablo­sunda net yanılgı ve noksan ka­leminde görülen 12 milyar 696 milyon dolarlık kaynağı belir­siz çıkış sonrası, geçen yıl fiilen kaydedilen toplam net sıcak para girişi 22 milyar 148 mil­yon dolar olarak gerçekleşti.”

Stokta 23,7 milyar dolarlık büyüme gerçekleştiğini belirten Bakır, “Merkez Bankası’nın dün açıkladığı memleketler arası yatırım konumu bilgilerine nazaran de is­tikrarsızlık ve risk algısı duru­munda ansızın ülkeyi terk etme mümkünlüğü bulunan sıcak para ya­tırımlarının Türkiye’deki sto­ku geçen yıl büyümeye devam etti. Pay senedi ve borçlanma araçları ile mevduata park et­miş ve kısa vadeli krediler şek­linde gelmiş bulunan sıcak pa­ra yatırımlarının Türkiye’de­ki stokunun 2023 sonunda 282 milyar 272 milyon dolar olan piyasa bedeli geçen yıl 23 mil­yar 675 milyon dolar büyüyerek aralık sonu prestijiyle 305 mil­yar 950 milyon dolara ulaştı.” dedi.

“2024 sonu prestijiyle sıcak pa­ra stokunun 124,4 milyar dolar­la en büyük kısmını portföy yatırımları oluşturuyor. Bunun da piyasa kıymeti prestijiyle 33,6 milyar doları Borsa’da pay se­netlerine park etmiş durumda.” diyen Bakır şöyle devam etti:

“Kayıtları Merkezi Kayıt Ku­ruluşu (MKK) tarafından tu­tulan pay senetlerinin piyasa pahası her ay açıklanan “ulus­lararası yatırım pozisyonu” tablosunda stok data olarak, iki periyot ortasındaki değişim ise fiyat ve kur hareketlerinden arındırıldıktan sonra “akım veri” olarak ödemeler istikrarı tablosundaki “sermaye hesabı” kalemine kaydediliyor. Pay senedi stoku içinde yer almakla birlikte yüzde 10 kriterini aşan ve BIST’te gerçekleştirilen his­se senedi alımları, portföy ya­tırımı yerine direkt yatırım sayılıyor. Portföy yatırımları içinde en büyük tartısı ise 90,7 milyar dolarla borçlanma se­netleri oluşturuyor. Bunun da 60,3 milyar doları devlet, 16,8 milyar doları bankalar ve 13,6 milyar doları özel dal tara­fından ihraç edilmiş borçlanma senetlerinde tutuluyor.

Yabancıların Merkez Ban­kası’ndaki kısa vadeli mevdu­atlar ile bankalardaki mev­duatların toplam hacmi 2024 sonu prestijiyle 96,6 milyar do­larlık bir büyüklük oluşturu­yor. Tıpkı tarih prestijiyle ya­bancıların bankalar ve öbür kesimlerden 18,5 milyar do­larlık kısa vadeli kredi ve özel kesimden 59,4 milyar dolarlık kısa vadeli ticari kredi alacağı bulunuyor. Türkiye’nin Ulus­lararası Para Fonu (IMF) nez­dindeki “Özel Çekme Hakkı” (SDR) ise 2024 sonu prestijiyle 7,1 milyar dolar.”

YABANCI EN ÇOK TAHVİL VE BONODAN KAZANDI

2024 yılında sıcak para stokundaki büyüme temel olarak portföy yatırımları kapsamında yabancıların yatırım yapmış olduğu borçlanma senetlerinden kaynaklandığını kaleme alan Bakır, “Yabancıların portföy yatırımlarının pahası geçen yıl 26,8 milyar dolar artarken, bunun 4,1 milyar dolar dolarlık kısmı yatırım yapmış oldukları pay Türk pay senetlerinden, 22,7 milyar doları ise portföylerindeki tahvil, bono üzere borçlanma kağıtlarındaki pahalanmadan kaynaklandı. Yabancıların efektif ve mevduatlarının bakiyesi geçen yıl 10 milyar dolara yakın azalırken, kullanılan kısa vadeli kredilerin bakiyesi 5,3 milyar dolar büyüdü. Özel kesimin kısa vadeli ticari kredilerinin bakiyesi ise net 1 milyar 749 milyon dolar arttı.” dedi.