Tekelleşme tartışmasına Gani Müjde de katıldı: Muhteşem Yüzyıl havucu*
Menajer Ayşe Barım hakkında geçtiğimiz günlerde dalda monopolleşmeye neden olduğu suçlamasıyla “çalışma hürriyetinin ihlali” ve “şantaj” argümanlarına ait soruşturma açılmıştı. Soruşturma kapsamında Serenay Sarıkaya, Deniz Işın, Nedim Saban üzere oyuncular ifade vermişti. Rekabet Kurumu kamuoyunda lisana getirilen iddialar üzerine, cast ajansı ve menajerlik alanlarında faaliyet gösteren 21 şirkete soruşturma açmıştı. Son olarak Barım, Seyahat Parkı olaylarına katılmaları için sanatkarları yönlendirdiği argümanıyla gözaltına alınmıştı.
GANİ MÜJDE DİZİ BÖLÜMÜNÜN GERÇEKLERİNİ ANLATTI
Dizi ve sinema dalına dair “tekelleşme” savları gündemdeki sıcaklığını korurken, senarist ve direktör Gani Muştu’nun toplumsal medyadaki açıklaması dikkat çekti. Dizi dalındaki çekişmeden tek bir menajerin sorumlu olamayacağından yola çıkan Müjde, dizilerin reytinglerindeki düşüşlerin nedenlerini ve yapılan baskıları anlattı. Dizilerin yurt dışına eskisi üzere yüksek fiyatlara satılmadığını vurgulayan Müjde, “Muhteşem Yüzyıl üzere dizi çıkar mı” beklentisinin olduğunu fakat dizilerden büyük ziyan edildiğini söz etti. Kesimi daha da güç günler beklediğine işaret eden Müjde, kanalların daha tesirli fakat çok daha az dizi yayınlama yoluna gidebileceğini belirterek, “Ya da içerikler, fikirler, oyuncular özgürleşecek ülke ile birlikte” sözlerini kullandı. İşte o yazı:
“BİR MENAJERİ SORUMLU TUTMAK MÜMKÜN DEĞİL”
“2,5 milyar liralık dizi pastasını, bir menajeri ‘kadeş savaşından’ sorumlu tutarak ele geçirmek mümkün değil kardeş. Kaldı ki bir müddet sonra o denli bir pasta olmayacak üzere görünüyor.
“HİÇBİR YERDE BULAMAZSINIZ BU BİLGİLERİ”
Bak artık tane tane anlatayım. Hiçbir yerde bulamazsınız bu bilgileri. Kanallar bir dizi için yapımcıya 15-20 milyon TL ortasında para ödüyor fakat dizi 12 reytingi geçmez ise reklam geliri 10-12 milyon TL ortasında kalıyor. (Bazen daha da aşağıda)
“BASKILAR NEDENİYLE SENARYOLAR ÇEKİCİLİKTEN UZAKLAŞIYOR”
Yapımcı da 15’e anlaştığı diziyi enflasyon ve kanalın istekleri nedeni ile cebinden harcama yaparak ile 18-20 milyon TL harcayarak mal edebiliyor. Yani her iki taraf da yaklaşık kısım başına 5 milyon TL ziyanda. Dizi yurt dışına satılamazsa üzerine bir bardak soğuk su içiliyor karşılıklı. Diyelim ki satıldı ‘onu gösterme, bunu gösterme, aman öpüşmesinler sevişmesinler, bu mevzuyu işleyemezsiniz, enişte baldıza aşık olamaz’ üzere baskılar nedeni ile senaryolar çekicilikten uzaklaşıyor ve dizilerimiz eskisi kadar süratli ve yüksek kıymetlerle satılamıyor.
“2.5 MİLYON HERKES ZİYAN ETTİ”
Bölüm başı 200 bin dolara satıldı diyelim (ki ortalamaya nazaran uygun bir rakamdır)… Ne etti toplam kar: 7.5 milyon TL. Çık kurulları, çık oyunculara ödeneni falan, sonra böl ikiye; yarısını kanala, yarısını yapımcıya öde. Ne geçti eline? Kısım başı 2,5 milyon TL falan. Ziyan 5 milyondu. Çık bu ziyandan gelen parayı. Kısım başı 2,5 milyon TL herkes ziyan etti. Hay bin kunduz…
“BİR SÜPER YÜZYIL DAHA YAKALAR MIYIZ”
Her bir dizi için 100 milyonları bulan başlangıç maliyetinin yahut banka kredisinin faizinden bahsetmiyorum bile. Onları da düşersen üretimciler ortalama bir dizide hesabı kitabı uygun yapamazlarsa 4 milyonu geçen ziyanlar edebiliyorlar. Kanallar da o denli. Pekala niçin yapıyorlar bu işi? Herkesin ‘Bir Mükemmel Yüzyıl daha yakalar mıyız sanki?’ beklentisi var zira. Maliyetlerin çok daha düşük olduğu yıllarda Süper Yüzyıl kısım başı 800 bin dolarları aşan bir yurt dışı satışı yakalamıştı. (Dolar da dolardı o yıllarda yani) Herkesin ağzını sulandıran havuç işte bu… Tekrarı mümkün mü? Bu ekonomik kaidelerle güç görünüyor.
“YA İÇERİKLER, OYUNCULAR ÖZGÜRLEŞECEK…”
Kanal ve üretimciler ‘Arşiv oluşturuyoruz. Gelecekte çok kıymetlenecek bu arsalar’ beklentisinde. Bu savurganlık devam ederse yakında çiftler çubuklar satılır, pastanın tabanını sıyırmak için herkes kuyruğa girer. Tahlil nedir diye sorarsanız söyleyeyim. Ya kanallar eski yapıya tartı verip yalnızca kimi günler yurt dışına satışı kesin olan dizilere yer verecekler. Geri kalan günleri ‘Yarışma-Komedi-Magazin’ olarak değerlendirecekler… Ya da içerikler, fikirler, oyuncular özgürleşecek ülke ile birlikte… ‘Yalova kaymakamı’* olarak arz ederim albayım…”
* “Yalova kaymakamı” tabiri nereden geliyor? “Kendini kıymetli kişi sanan kimse” manasında kullanılır. Öyküsü ile şöyle anlatılır: Yalova’ya genç bir kaymakam atanır ve İstanbul’dan vapurla gelip iskeleye yanaşır. İskelenin kalabalık olmasına şaşırarak boyacı gence “Kalabalık kaymakamı bekliyor değil mi?” diye sorar. Boyacı genç ise gülerek “Kim takar Yalova Kaymakamını ağabey? Halk Gazi Paşa’yı bekliyor” der. O gün Atatürk’ün da Yalova’ya geleceği ve kalabalığın o nedenle toplandığı anlaşılır.
* “Havuç ve sopa” tabiri ne manaya gelir? İngilizce’den gelen tabir, yeterli davranışı ödüllendirme, berbat davranışı da cezalandırma manasına gelir. Tabir birinci sefer The Economist mecmuasının 11 Aralık 1948 baskısında kullanılmıştır. Tabir, bir eşeğin önüne havuç sarkıtarak yürümesini sağlamak manasına da gelir.
